Bursa zeytin ağaçlarındaki polisiklik aromatik hidrokarbon (Pah) konsantrasyonlarının bölgesel ve mevsimsel değişiminin belirlenmesi

Abstract

Bu çalışmada, Bursa İli'nin Mudanya Yörükali ve Güzelyalı köylerinden alınan zeytin yaprak ve dal örneklerinde Polisiklik Aromatik Hidrokarbonların (PAH'ların) konsantrasyon belirlenmiştir. Örnekleme iki mevsimi yansıtması için Ocak-Mayıs 2016 tarihleri arasında yapılmıştır. Örnekleme işlemi için ağacın dalları ile yaprakları, üst ve alt kısımlardan dört yönden alınıp bir araya getirilerek iyice karıştırılmıştır. Toplanan örnekler uygun ekstraksiyon ve temizleme aşamalarından geçirilerek Gaz Kromatografi-Kütle Spektrometrisi (GC-MS) cihazında analiz edilmiş ve Amerikan Cevre Koruma Ajansı'nın (USEPA) öncelikli kirleticiler listesindeki 16 PAH bileşiğinin konsantrasyonları belirlenmiştir. GC-MS analizlerden önce kalibrasyon ve güvenilirlik testlerine tabi tutulmuştur. Yörükali bölgesinden alınan örneklerde yaprak ve dal ortalama PAH konsantrasyon değerleri sırasıyla 992±209, 1288±90 ng/g km olarak tespit edilirken Güzelyalı bölgesinden alınan örneklerde yaprak ve dal için bu değerler sırasıyla 852±107 ve 1113±126 ng/g km'dir. Bahar mevsiminde alınan yaprak ve dal örneklerinde en yüksek PAH konsantrasyonu sırasıyla 1098,17 ve 1322,35 ng/g km olup Yörükali örnekleme noktasında elde edilmiştir. Kış mevsiminde alınan yaprak ve dal örneklerinde ise en düşük PAH konsantrasyonu sırasıyla 827,47 ve 1060,34 ng/g km ile Güzelyalı bölgesindeki örneklere aittir. Kış ve bahar mevsimlerinde toplanan örneklerde toplam PAH konsantrasyonları dallarda daha yüksek çıkmıştır. Her örnekleme noktasına ait PAH bileşiklerinin BaPeq değerleri hesaplanarak kanser risklerinin belirlemesi hedeflenmiştir. BaPeq değerleri kış döneminde Yörükali'de yaprak ve dal örnekleri için 68,45 ve 70,73 ng/g km olarak belirlenirken aynı dönemde Güzelyalı için 76,61 ve 67,05 ng/g km olarak tespit edilmiştir. Bu değerler hem Alman Yağ Bilimi Topluluğu standart değer olan 25 ng/g km' in hem de Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi'inin belirlediği (1 ng/g km) standart değerinin üstünde kalmaktadır. Diagnostik oranlar kullanılarak PAH'ların potansiyel kaynakları belirlenmeye çalışılmıştır.

In this study, PAH concentrations were determined in olive leaf and branch samples taken from four different sites in Bursa (Mudanya Yörükali and Güzelyalı). Samples were collected to emphasize the seasonal variation during January-May 2016. The olive leaves and branches were collected from both the upper and the lower parts in four directions of trees. After all were taken from the mix. Samples were extracted and cleaned properly and analyzed by Gas Chromatography-Mass Spectrometry (GC-MS). Concentrations of the 16 target PAH compounds those listed as priority pollutants by United States Environmental Protection Agency (USEPA) were determined. GC-MS was calibrated and tested with quality control procedure. The total average of PAH concentration values of Yörükali (leaf and branch) were determined as 992 ± 209 and 1288 ± 90 ng / g dw respectively, while the total average of PAH concentration values of Güzelyalı (Leaf and branch) were 852 ± 107, 1113 ± 126 ng /g dw, respectively. In spring season the samples, which were taken from olive leaves and branches, were the highest PAH concentration 992±209, 1288±90 ng/g dw respectively.The samples take place in Yörükali. The lowest PAH concentration was measured as 827,47, 1060,34 ng/g dw in sampling point which takes place in Mudanya Güzelyalı. In winter and spring seasons, total PAH concentrations were higher in the branches. Each sampling point bond equivalent concentration of PAH compounds values (ng /g dw) is calculated to have been targeted to cancer risk. While winter term, the values of leaves and branches of Yörükali were found to vary between 68,45 and 70,73 ng/m3, at the same term Güzelyalı values are fund as 76,61 and 67,05 ng/g dw. These values are above the standard rates of the German Liposcience Society, which is the standard value of 25 ng /g dw and the European Food Safety Authority (1 ng/g dw). Potential sources of PAHs were determined using diagnostic ratios.