Çevre içi eğitim: İlköğretim öğrencilerinin çevresel tutum ve çevre bilgisi üzerine bir çalışma

Abstract

Bu çalışmada, ilköğretimde verilen çevre için eğitimin etkililiğini saptamak üzere, 6. 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin çevresel tutum ve bilgilerini ölçerek, çevre için eğitim açısından mevcut durumun belirlenmesi amaçlanmıştır. Çevre sorunları doğa ile ilgili insanların olumsuz tutum ve davranışlarından, inşa edilememiş değerler ve ahlâk sisteminden kaynaklandıklarından bu sorunlar kümesinin temelinde eğitim sorunu yatmaktadır. Araştırma grubunu, Bursa kent merkezindeki Nilüfer ve Görükle belediye sınırları içindeki, 2004-2005 eğitim - öğretim yılında, faaliyet gösteren altı farklı ilköğretim okulundan şans yoluyla seçilmiş 6. 7. ve 8. sınıflardaki 576’sı kız, 542’si erkek olmak üzere toplam 1118 ilköğretim öğrencisi oluşturmaktadır. Bu öğrencilerden 524’ü Alt Sosyo – Ekonomik Düzeydeki ( Alt SED) okullarda ve 594’ü Üst Sosyo – Ekonomik Düzeydeki (Üst SED ) okullarda yer almaktadırlar. Çalışmada veri toplama araçları olarak Çevre Bilgi Testi ve Çevre Tutum Ölçeği kullanılmıştır. Araştırma, 2004 – 2005 öğretim yılı Bahar Döneminde gerçekleşmiştir. Yapılan araştırmanın başlıca sonuçları aşağıda verilmiştir: Çevresel tutum ve çevresel bilgi açısından, sınıflar bazında alınan sonuçlar şöyle özetlenebilir: bilgi testi değerlendirildiğinde 6. sınıflar ile 8. sınıflar ve 7. sınıflar ile 8. sınıflardaki öğrencilerin puanları arasında anlamlı farklılık olduğu tespit edilmiş, tutum ölçeği değerlendirildiğinde ise 6. sınıflar ile 8. sınıflar arasındaki öğrencilerin puanları arasında anlamlı farklılık olduğu görülmüştür. Ayrıca çevre bilgi testinde toplam 33 sorunun yer almasına rağmen, testi cevaplayan 1118 öğrencinin genel test puan ortalaması 18,95 olarak tespit edilmiştir. Bunun düşük bir puan ortalaması olduğu anlaşılmaktadır. Öğrencilerin bilgi ve tutum puanları irdelendiğinde, bulundukları SED’lere göre anlamlı bir farklılık görülmemiştir. Yani alt SED ve üst SED öğrencileri arasında hem çevresel bilgi hem de çevresel tutum puan ortalamaları açısından önemli bir farklılaşma olmadığı tespit edilmiştir. Bilgi testi sonuçlarına göre alt SED’deki 6. sınıflar ile 7. sınıflar ve 6. sınıflar ile 8. sınıflardaki öğrencilerin puanları arasında anlamlı farklılık olduğu görülmüştür. Tutum ölçeği sonuçlarına göre ise alt SED’deki 6. sınıflar ile 8. sınıflar ve 7. sınıflar ile 8. sınıflar arasındaki öğrencilerin puanları arasında anlamlı farklılık tespit edilmiştir. Bilgi testi sonuçlarına göre üst SED’teki 6. sınıflar ile 8. sınıflar ve 7. sınıflar ile 8. sınıflardaki öğrencilerin puanları arasında anlamlı farklılık vardır. Tutum ölçeği sonuçlarına göre ise 6. sınıflar ile 7. sınıflar arasındaki öğrencilerin puanları arasında anlamlı farklılık olduğu görülmüştür. Bilgi testi sonuçlarına göre kız öğrencilerinin bilgi testi puanlarının erkek öğrencilerden daha yüksek olduğu görülmektedir. Dolayısıyla, çevre bilgisi açısından kızların düzeyi erkeklerden daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Tutum ölçeği sonuçlarına göre yine kız öğrencilerinin tutum testi puanlarının erkek öğrencilerden daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Alt SED öğrencilerinin hem bilgi hem de tutum puanlarında cinsiyete göre anlamlı bir farklılık gözlenirken, üst SED öğrencilerinin bilgi testi puanlarında cinsiyete göre anlamlı bir farklılık bulunamazken, tutum ölçeği puanlarında cinsiyete göre anlamlı bir farklılık bulunmuştur. İlköğretim öğrencilerin çevresel bilgi ve çevresel tutum puanları arasında çok güçlü olmasa da bir ilişki tespit edilmiştir. Araştırmada elde edilen bu sonuçların ışığında öneriler ileri sürülmüştür.

In this study, to establih effectiveness of education for environment, it is intended to determine present situation in the sense of education for environment by measuring 6th, 7th and 8th grades students’ educational attitude and information. Since environmental problems stem from human’s negative attitudes and behaviours, values having not constructed and moral system about nature, education problem lies under this set of problems. Sample consisted of 1118 6th, 7th and 8th grades students which 576 of them are girls and 542 are of them are boys and which are selected ramdomly from 6 different elementary school in bounds of Nilüfer and Görükle municipalities. 524 of these students attend schools at low socio-economic level and 594 of them attend schools at high socio-economic level. In present study, environmental knowledge test and environmental attitude scale are used as data collecting instruments. The results of study are as following: Results on the basis of gradess can be summarized as following: When knowledge test is evaluated, it is established that there are significant differences between scores of 6th and 8th grades and between scores of 7th and 8th grades. When attitude test is assessed, it is seen that there are significant differences between scores of 6th and 8th grade students. In addition to these, it is seen that altough there are 33 question in information test, general test score average of students who answered the test is 18.95. It is ascertained that this is a low score average. When students’ knowledge and attitude scores are investigated, a significant difference is not seen according to socio-economic level. That is, it is establihed that there is no anu significant difference between students at low and high socio-economic level in the sense of environmental information and attitude. According to information test results, it is seen that there are significant differences between scores of 6th and 7th grade students and between scores of 6th and 8th grade students at low socio-economic level. According to attitude test results, it is established that there are significant differences between scores of 6th and 8th grade students and between scores of 7th and 8th grade students at low socio-economic level. According to information test results, there are significant differences between scores of 6th and 8th grade students and between scores of 7th and 8th grade students at high socioeconomic level. According to attitude test results, it is established that there are significant differences between scores of 6th and 7th grade students. According to information test results, it is seen that girls’ scores are higher than that of boys. Therefore, in the sense of gender, it is established that girls’level is higher than that of boys. According to attitude test results, it is established that girls’ scores are higher than that of boys. A significant difference in both knowledge and attitude scores of students at low socioeconomic level is observed in the sense of gender. While a significant difference in knowledge test scores of students at high socio-economic level is not found, there is a significant difference in the sense of gender in th scores of students at high socio-economic level. Altough it is not very strong, there is a relation betwwen environmental knowledge and attitude scores of students.