İslâm siyasî tarihinde Ensar

Abstract

İlk dönem İslâm siyasî tarihinde önemli rol oynayan topluluklarından birini Ensar oluşturur. Mekke'de İslâm'ı tebliğ etmeye imkân kalmayınca Hz. Peygamber (s) ve ashabı Medine'ye hicret etti. Medinelilerin İslâm'a gösterdikleri büyük ilgi onları kısa sürede yeni dinin en büyük destekçilerinden biri haline getirdi. Mekkelilere ve İslâm'a gösterdikleri büyük yardımseverlikten dolayı Ensar olarak adlandırıldılar. Ensar, Hz. Peygamber'in (s) hayatta olduğu dönemde siyasî ve idarî hayatta etkin roller üstlendi. Savaş zamanında asker ve komutan, barış zamanında da zekât amili, vali, din muallimi gibi vazifelerle İslâm toplumuna katkı sağlamışlardır. Hz. Peygamber'in (s) vefatıyla birlikte Sakife toplantısı ile Ensar'ın siyasî hayatta etkinliğinin azaldığı yeni bir dönem başlamıştır. Ensarîler, Hulefa-i Raşidin Dönemi olarak adlandırılan bu yeni dönemde daha çok idarî görevlerle ön plana çıkmışlardır. Ancak yine de siyasî olarak danışılan, görüşlerine itibar edilen kimseler olmaya devam etmişlerdir. Özellikle Hz. Ömer döneminde pekçok idarî görev Ensar tarafından yerine getirilmiştir. Fethedilen yeni beldelerde zaman zaman yönetici olarak zaman zaman da devletin çeşitli kademelerindeki memurlar olarak hizmet etmişlerdir. Ensar, Hz. Osman'ın katliyle sonuçlanan Hz. Osman dönemi hadislerinde çeşitli sebeplerle pasif kalmışlardır. Hz. Ali döneminde Ensar pek çok merkezde valilik görevlerine getirilmiştir. Ancak devletin içinde bulunduğu kargaşa ortamından dolayı bu görevlerinde istikrar sağlayamamışlardır. Hz. Ali'nin şehid edilmesiyle son bulan Hz. Ali-Muaviye mücadelesinde Ensar'ın büyük kısmı tercihini Hz. Ali'den yana kullanmış, Cemel ve Sıffin savaşlarında onunla birlikte savaşmışlardır.

The Ansar was one of the communities which play key role in the political history of early Islamic civilizations. Once the notification of Islam became impossible in Mecca, Prophet Muhammad and his companions migrated to Medina. Owing to the great interest in the Islam, Medinese people became one of the biggest supporters of the new religion in a short time. Medinese people were called as the Ansar in view of their great help to the Muhajirs and Islam. The Ansar took an active role in political and administrative matters when the Prophet was alive. They contributed to the Islamic civilization as soldiers and commanders in wartime; and as tax officers, governors, teachers of religion in peacetime. After the death of Prophet Muhammad, Sakif meetings initiated a new era during which the Ansar's influence on the political life of the Islam decreased. In this new era called as the Rashidun Caliphate, the Ansar mostly took part in administrative tasks. Nevertheless, they were the ones who were consulted and whose ideas were appreciated. Especially in the era of Caliph Omar, many administrative duties were fulfilled by Ansar. In the towns recently conquered, they served as either the governors or the officers in various levels of the government. For various reasons, the Ansar remained passive in the events which happened in the era of Caliph Othman and resulted in the murder of Caliph Othman. They were appointed as governors in many places during the era of Caliph Ali; however, they could not become stable in these duties due to the disorder from which the state suffered. The great majority of the Ansar have preferred to support Caliph Ali in his fight with Muawiyah, as a result of which Caliph Ali was killed as a martyr. They also fought in collaboration with Caliph Ali at wars of Jamal and Sıffin.