Dış borç sorunu ve mali kriz

Abstract

Dış borçlar son yıllarda çok farklı nedenlerle gerçekleştirildiği için artan bir öneme sahiptir. Borçlanma ve borç krizleri geçmişte sadece gelişmekte olan ülkeleri, günümüzde ise tüm dünya ülkelerini ilgilendirmektedir. Bu nedenle öncelikle kavramsal zemindeki belirsizlikleri gidermeye ihtiyaç vardır. Dış borçlarla diğer kavramlar (özellikle dış yardımlar) arasındaki ayrımı belirtirsek, dış borçlar dış yardımlardan tamamen farklıdır. Özel bir durum arz eden dış borçluluğun gerektirdiği bazı özel yönetişim metotlarına ihtiyaç vardır. Bu anlamda gelişmekte olan ülkelerde ve Türkiye’de modern anlamda dış borç yönetimi mevcut değildir. Aynı konu kapsamında sınırsız bir dış borçlanmanın maliyetinin getirilerini aştığı açık bir gerçektir. Türkiye’nin borçlanma maliyetini ve dış borçluluk seviyesini yıllar itibarıyla toplanan verilerle analiz etmeden önce konunun teorik altyapısını oluşturulmuştur. Analiz sonuçlarına göre Dünya ülkeleri arasında Türkiye’nin dış borçluluk seviyesi genel olarak, çok borçluluk seviyesinden orta derece borçlu konumuna düşmüştür. Dünya ekonomisinde zaman zaman farklı nedenlere bağlı olarak ve farklı şiddetlerde ekonomik krizler yaşanmıştır. Ekonomik krizler artık reel ekonomiden toplumsal düzene kadar çok geniş etki alanına sahiptir. Sürekli değişen ekonomik yaklaşımlar, beklentiler, siyasi, sosyal ve teknolojik faktörler nedeniyle yaşanan ekonomik krizlerden çıkış yöntemleri de farklılık göstermiştir. Krizlere neden olan faktörlerden biri de aşırı dış borç birikimleri olduğu düşünülmektedir. Bu nedenle dış borçların zaman serileri analizi yapılırken bu dönemlerde oluşan krizleri incelemeye ihtiyaç vardır. Bir başka ifadeyle dış borç bağımsız değişkeninin dış borç krizlerini etkileyip etkilemediğinin açıklanması önemlidir. Bir adım öteye gidersek eğer etkileşim var ise bunun ne yönde, ne kadar ve hatta hangi kanallarla olduğunu bilmek krizleri öngörmeyi, krizlere karşı önlem almayı kolaylaştırmaktadır.

Foreign debts have been taken these days due to many various reasons. Debt and debt crisis were be seen only developing countries, but now this subject concerns all over the world countries. So, first thing to do, some doubts in conceptional ground are needed to make clarify. From this point of view, foreign debts are completely different from foreign aid. External indebtness has a special condition which involves private debt management. Within this scoupe, there is no modern debt management in developing countries and Turkey. And, to much debt costs more than its benefits. Turkey’s cost of borrowing and degree of indebtness have been analysed in virtue of economic datas from 2000 to 2012. But, before this, conceptional infrastructure had been constituted. In terms of analysis results, Turkey has came down from higly indebtness status to middle level. Economic crisis have been come to light due to different reasons and different severeness in global economy. Economic crisis have effected wide range of fields which from reel economy to social order. Looking for ways out from economic crisis have differed by reasons of changing economical philosophy, expectations, political, social and technological factor. Highly debt piling up is thought as one of reason of economic crisis. So, while making time series analysis of foreign debt, at the same time, some domestic and international crisis which are effected Turkey’s economy have examined.