Buğday çeşitlerinde recurrent malzemelerle verim ve kalite karakterlerinin yönlendirilmesi

Abstract

Bu araştırma, Güney Marmara Bölgesi koşullarında bazı makarnalık ve ekmeklik buğday hat ve çeşitlerinin geriye melezleme yöntemi kullanarak verim, kalite ve hastalıklara mukavemet yönünden iyileştirilmesi amacıyla, Uludağ üniversitesi Görükle Kampüs alanı içinde bulunan üniversite Uygulama ve Araştırma Merkezi deneme alanlarında yürütülmüştür. Yapılan araştırmaların sonucunda bitki boyu bakımından geriye melezi erim iş makarnalık ve ekmeklik buğdayların tümünün recurrent atalarından üstünlük gösterdiği görülmüştür. Başak boyu bakımından makarnalık buğdaylarda BC-2 (ikinci geri melez) bitkilerinde, donör atası Erzincan çeşitli olan geri melez kombinasyonu dışındaki tüm BC-1 (birinci geri melez) ve BC-2 bit kileri recurrent atalarından üstünlük göstermiştir. Ekmeklik buğdaylarda recurrent atası Orso çeşiti olan BC-1 ve BC-2 bitkileri bitki boyu bakımından üstünlük göstermişlerdir. Başakçık sayısı bakımından makarnalık buğdaylarda recur rent atası japiga çeşiti olanlar ile ekmeklik buğdaylarda tüm BC-1 ve BC-2 bitkileri recurrent atalarından üstün gelmişlerdir. Başakta tane sayısı bakımından ise makarnalık buğdaylarda recurrent atası Japiga Çeşiti olan geriye melez kombinasyonları, recurrent atasından düşük değerler almışlardır. Başakta tane ağırlığı bakımından ise sadece makarnalık BC-2 bitkileri recurrent atalarından yüksek değerler vermişlerdir. Bin tane ağırlığı bakımından ise makarnalık buğdaylarda donör atası Erzincan Çeşiti olan BC-1 bitkileri ile ekmeklik buğdaylardan recurrent atası Momtchil çeşiti olan ve BC-1 ve BC-2 bitkilerinin tümü recurrent atalarından düşük değerler almışlardır. Protein içeriği açısından makarnalık buğdaylardan Gökgöl çeşiti geri melez kombinasyonlarından ve ekmeklik buğdayların tüm BC-2 bitkileri recurrent atalarından düşük bir değer almışlardır.

The main objective of this study was to improve the yield, quality and resistance ability of some lines an varieties of durum wheats and bread wheats by using back-cross method on the experimental area of the Research and Application Centre of Görükle Kampusu, Uludağ University. From the data of the study, it has been noticed that all of the back-crossed bread wheats and durum wheats indicated superiority to their recurrent parents in respect of plant height. From the spike height point of view, in the BC-2 (Se cond back-cross) plants of durum wheats all of the BC-1 (first back-cross) plants and BC-2 plants, except for the back-cross combination having donor parants of Erzincan variety, were more superior than their recurrent parents. In the bread wheats, BC-1 and BC-2 plants which their pa rents were Orso variety have come out superior in the sense of which recurrent parents were Japiga variety, and all of the BC- 1 and BC-2 plants of bread wheats have been superior in spike- let number to their recurrent parents. Plants from back-cross combinations of durum wheats with Japiga variety as recurrent parent were lower in seed number per spike than their recurrent parent. Only seed weight per spike of BC-2 plants of durum wheats was higher than their recurrent parents. 1000 weight was lower in the BC-1 plants of durum wheat having Erzincan variety as a donor parent and all in the BC-1 and BC-2 plants of wint- her wheats having Momtchil variety as a recurrent parent, than than of their recurrent parents. Protein contents of spring wheat variety Gökgöl and all of the BC-2 plants of winter wheat exhibited lower values then their recurrent parents.