Liderliğe alternatif bir yaklaşım olarak liderlik etme motivasyonu ve farklı sosyal gruplardaki rolü

Abstract

Liderlik sürecinin anlaşılmasına yönelik pek çok kuram ortaya atılmışsa da, "bireylerin neden lider olmak istedikleri" sorusu çoğunlukla yanıtsız kalmıştır. Bu çalışma, bu soruyu yanıtlamaya yönelik bir çabayla Chan ve Drasgow (2001)tarafından oluşturulan Liderlik Motivasyonu Ölçeği'nin Türkçe'ye kazandırılması, liderlik motivasyonlarının bireysel değerler ile ilişkilerinin araştırılması ve liderlik motivasyonlarının sosyal gruplara katılma ve liderlik etme isteği üzerindeki yordayıcı etkisinin belirlenmesi amaçlarını taşımaktadır. Araştırma kapsamında Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi'nde öğrenim görmekte olan 497 öğrenciden veri toplanmıştır. Liderlik Motivasyonları Ölçeği'nin test-tekrar test güvenilirliği için bu katılımcılardan 200'ü yaklaşık 3-4 hafta sonra tekrar davet edilmişlerdir. Yapılan faktör analizi sonucunda 6 madde ölçekten çıkartılmış; orijinal çalışmada olduğu gibi, duyuşsal-kimlik, çıkarsız ve sosyal-normatif olmak üzere üç liderlik motivasyonu faktörü bulunmuştur. Analiz sonuçları, faktörlerin iç tutarlılıklarının ve test-tekrar-test korelasyonlarının yeterli olduğunu göstermektedir. Bireysel değerler ile liderlik motivasyonları arasındaki ilişkiler regresyon ve korelasyon analizleri ile incelenmiş ve başta özgenişletim olmak üzere, tüm ana değer boyutları ile liderlik motivasyonları arasında anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Kümeleme analizi sonuçları, çalışmada kullanılan grup tiplerinin "yakınlık grupları, kimlik grupları, geçici gruplar, birincil zayıf bağlantı grupları ve ikincil zayıf bağlantı grupları" olmak üzere beş kümeiçinde sınıflandırılabileceğini göstermiştir. Hiyerarşik regresyon analizleri, bireylerin beş ayrı grup türüne katılım isteklerinin yordanmasında her üç liderlik motivasyonunda değişen ölçülerde etkili olduğuna işaret ederken, lider olma isteğinin yordanmasında duyuşsal-kimlik liderlik motivasyonunun daha belirleyici olduğunu ortaya koymuştur. Analizler, beş ayrı grup türünde katılım isteğinin değer yönelimlerine kıyasla grup özellikleri, liderlik etme isteğinin ise grup özelliklerine kıyasla bireysel değerler ve dindarlık değişkenleri tarafından daha fazla açıklandığını göstermektedir. Ayrıca, kız öğrencilerin gruplara katılma, erkek öğrencilerin ise gruplara liderlik etme isteklerinin daha fazla olduğu saptanmıştır. Bulgular literatürdeki çalışmaların sonuçlarıyla karşılaştırılmış, çalışmaların kısıtlılıkları değerlendirilmiş ve gelecekteki çalışmalar için önerilerde bulunulmuştur.

Although many theories were proposed to understand leaderhip processes, the question of "why people want to lead"remained unanswered. This study aims to contribute to validity of The Motivation to Lead (MTL) Scale which was proposed by Chan and Drasgow (2001) in order to explain individuals' reasons to be leader, to investigate the relationships between personal values and leadership motivations and to investigate the predictive value of leadership motivations and personal values in joining different social groups and being a leader in these groups. The data were collected from 497 university students who were studying at Uludağ University, Bursa. After about three or four weeks 200 students from the first sample were invited to the study again for test-retest reliability of the MTL Scale. Six items were excluded after the factor analysis and the remaining items were loaded into three factors (namely affective-identity, noncalculative and social-normative leadership motivations) as the original scale. The internal and test-retest reliabilities of three factors were found to be adequate. Results of regression and correlation analyses showed significant relations between personal values and leaderships motivations, specially with self-enhancement values. According to results of the cluster analysis, social groups used in this study were classified into five clusters which could be named as intimacy groups, identity groups, transitory groups, primary loose associations and secondary loose associations. Although all leadership motivations were effective in explaining people's willingness in joining into social groups in differing degrees, only the affective-identity leadership motivation was found to be significant in predicting people's willingness to be a leader in these groups. It was also found that female students wanted to join groups more than boys and male students wanted to be in a leader position more than girls. Findings of the present study were evaluated in the light of previous findings, the limitations of the study were discussed and suggestions for future studies were briefly explained.