Sensitivity analysis in landscape ecological planning; the sample of Bayburt

Abstract

The components constituting the identity of a landscape are the natural and cultural components. These dynamic and productive systems that constitute landscapes are in constant interaction. Landscape sensitivity is the study of the delineation and protection of sustainable land use. It is the term that represents the dynamic relationships and interactions between the landscape itself and the adjacent artificial elements. According to official statistics, Bayburt province has not been developed much in terms of socio-economic situation and has also decreased in terms of its demographic structure. With this and the accompanying reasons, guidelines were needed for effective landscaping planning and management. The province represents an important reserve for the determination of ecological sensitivity areas because it has a relatively undisturbed rural landscape structure. In this study, the ecological sensitivity zones of the province of Bayburt were defined in order to preserve the natural and cultural assets that the province possesses and to harness them in a rational way. It was aimed to establish an ecologically efficient management model for the region and similar landscapes by demonstrating the effects of human and natural factors on the landscapes. Composite Ecological Sensitivity Map were created by performing an Ecological Sensitivity Analysis. In the light of this analysis, the major part of the province of Bayburt was to have moderately-sensity ecology. In the planning decisions to be made on macro and micro scale, the highly-sensitive areas should be taken as the focus, and the northeastern parts of the province must be preserved in accordance with their susceptibility. In the high-sensitivity areas, on the other hand, the eco-tourism activities should be performed in a limited and controlled manner providing that they become the buffer zones. In the moderately-sensitive parts that constitute the greater part of the area, however, the social, cultural and vital activities which do not cause pressure on the natural landscape are the fields to be sustained in line with the requirements of the modern age.

Bir peyzajın kimliğini oluşturan bileşenler, temel doğal ve yapay (kültürel) bileşenlerdir. Peyzajları oluşturan bu dinamik ve üretken sistemler, sürekli etkileşim halindedir. Peyzaj duyarlılığı ise, koruma ve sürdürülebilir alan kullanımı ile ilgili çalışmaların merkezi olmaya devam etmektedir. Düzenli olmayan dinamik sistemler ve değişim ile ilgili bazı kavramları ifade eden bir terimdir. Resmi istatistiklere göre, Bayburt ili sosyo-ekonomik açıdan fazla gelişmemiştir ve demografik yapısı açısından da küçülmüştür. Bu ve eşlik eden nedenlerle, etkili peyzaj planlama ve yönetimi için kılavuzlara ihtiyaç vardır. İl nispeten bozulmamış bir kırsal peyzaj yapısına sahip olması nedeniyle, ekolojik hassasiyet alanlarının belirlenmesi için önemli bir rezervi temsil etmektedir. Bu çalışmada, Bayburt’un sahip olduğu doğal ve kültürel değerlerinin korunması ve rasyonel kullanılması amacıyla, ilin ekolojik duyarlılık zonları tespit edilmiştir. İnsan ve doğal faktörlerin peyzaj üzerindeki etkilerini ortaya koyarak, bölge ve benzer peyzajlar için ekolojik açıdan verimli bir yönetim modeli oluşturulması amaçlanmıştır. Ekolojik Duyarlılık Analizi yapılarak, Toplam Ekolojik Duyarlılık Haritaları (TEDH) ortaya konmuştur. Bu veriler ışığında; Bayburt ilinin büyük bölümünün ekolojik açıdan orta seviyede duyarlı olduğu saptanmıştır. Makro ve mikro ölçekte alınacak planlama kararlarında, duyarlılığı çok yüksek alanlar odak alınarak, ilin kuzeydoğu kesimleri, hassasiyetleri doğrultusunda korunmalıdır. Duyarlılığı yüksek alanlarda ise; tampon zon olması kaydıyla, ekoturizm faaliyetleri sınırlı ve kontrollü bir biçimde gerçekleştirilmelidir. Alanın büyük bölümünü oluşturan orta düzeyde duyarlı kesimlerde ise; doğal peyzaj üzerinde baskı oluşturmayan sosyal, kültürel ve yaşamsal faaliyetler modern çağın gereksinimleri doğrultusunda sürdürülebileceği alanlardır.