İşletmelerde sorumluluk raporları ve sorumluluk rapor sistemine ilişkin bir uygulama çalışması

Abstract

Günümüzde işletmelerin yoğun bir rekebet ortamı içerisinde faaliyetlerini sürdürmeleri, bilgi teknolojilerindeki hızlı değişim ve gelişmeler, işletmelerin sürekli kendilerini yenileyebilmelerini ve değişen koşullara hızlıca ayak uydurabilecek esnek bir yapıya sahip olmalarını gerektirmektedir. Günümüzde büyük ölçeklere sahip işletmelerin sayıları da artmakta ve bu işletmelerin yönetimi de karmaşık bir hal almaktadır. Tüm bu koşullar altında işletmelerin başarıları, kendilerini ve çevrelerini çok iyi tanımalarına ve analiz edebilmelerine bağlıdır. İşletmeleri başarıya taşıyacak kararların verilebilmesi için yöneticiler çok çeşitli bilgilere ihtiyaç duymaktadırlar ve bu bilgiler yönetim bilgi sistemi aracılığı ile sağlanır. Yönetim bilgi sisteminin alt sistemlerinden biri de muhasebe bilgi sistemidir. İşletme kararlarında kullanılacak olan mali nitelikteki veriler muhasebe sürecinde işlenerek yöneticilere raporlanır. Geleneksel muhasebe sistemlerinin yöneticiye sağlayacağı bilgilerin ihtiyaçları tam olarak karşılayamaması farklı muhasebe sistemlerinin de ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Bu sistemlerden biri de sorumluluk muhasebesi sistemidir. Bu muhasebe sisteminde hazırlanan sorumluluk raporları sayesinde işletme içi performans değerlemelerinin yapılabilmesi, işletmenin aksayan yönlerinin hızlı bir şekilde tespiti ve gerekli önlemlerin alınması mümkün olabilmektedir. Tezin ilk bölümünde sorumluluk muhasebesi sistemi ve bu sistemin uygulanabileceği merkezkaç yönetim anlayışı, ikinci bölümünde sorumluluk raporları ve sorumluluk merkezlerinin performans değerlemeleri kavramsal olarak açıklanmıştır. Tezin son bölümünde ise Bursa ilinde faaliyet gösteren bir sanayi işletmesi üzerinde bu sistemin ve sorumluluk raporlarının nasıl tasarlanabileceği açıklanmıştır.

Nowadays businesses are operating in a highly competitive environment and there are rapidly changes and developments in information technologies. These are require businesses continuously renew themselves and have a flexible structure to meet changing conditions. Nowadays, the numbers of large scale businesses are increasing and management of these businesses is becoming more complicated. Under these circumstances the success of the businesses depends on correctly identifying and analyzing themselves and their environment. To make their businesses successful, managers need many kinds of information and these informations are provided by management information system. One of the sub systems of management information system is accounting information system. Financial datas which will be used in managerial decisions reported to managers after processed in accounting process. Because of traditional accounting systems can not meet all needs of managers, different accounting systems are emerged. One of these systems is responsibility accounting. By responsibility reports which are prepared in responsibility accounting system, performance measurements can be done and the problems in businesses can be identified quickly and necessary precautions can be taken. In the first part of thesis; responsibility accounting and decentralized organizations and management approach, in the second part of thesis; responsibility reports and performance evaluations of responsibility centers are described conceptually. In the last part of thesis, it is explained how to design responsibility accounting system and responsibility reports in an industrial business which operates in Bursa province.