Bazı soya (glycine max (L.) merr.) çeşitlerinde verim ile agronomik özellikler arasında ilişkiler

Abstract

Bu araştırma, Bursa yöresinde bazı soya çeşitlerinde verim ile agronomik özellikler arasında ilişkileri saptamak amacı ile yapılmıştır. Deneme 10 soya çeşidi ile üç tekrarlanalı olarak şansa bağlı bloklar de­neme deseninde 1988 yılında, Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Uygulama ve Araştırma Çiftliği arazisi üzerinde kurulmuştur. Denemeden elde edilen bazı agronomik, fenolojik ve morfolojik göz­lem ve ölçümlere ilişkin veriler aşağıda özetlenmiştir. Denemede kullanılan 10 soya çeşidinde; bitki boyu 71,0-44,7 cm. arasında değişirken, bitki boyu en uzun çeşit A-3966 (71,0 cm.) olmuştur. Bitkide bakla sayısı 22,7-11,3 adet arasında yer almış, bitkide en yük­sek bakla sayısını Woodworth (22,7 adet) çeşidi vermiştir. Baklada tane sayısının 2,63-2,07 adet arasında değiştiği gözlemiş, baklada en yüksek tane sayısı A-3966 çeşidinde bulunmuştur. Bitkide tane sayısı 51,1-25,9 adet arasında yer almış, bitkide en yüksek tane sayısını Woodworth çeşi­di vermiştir. Çeşitlerin bakla boyu 4,20-3,67 cm. arasında saptanmış, bakla boyu en uzun çeşit Amsoy-71 olarak belirlenmiştir. Bitkide yandal sayısı 2,70-0,40 adet arasında değişirken, bitkide en fazla yandal sayı­sı Amsoy-71 çeşidinde gözlenmiştir. Bitkide tane ağırlığı çeşitler ara­sında 5,39-3,24 gr. arasında olup, bitkide en yüksek tane ağırlığını Woodworth çeşidi vermiştir. Çeşitlerin 1000 tane ağırlığı 129,1-85,9 gr. arasında bulunmuş, 1000 tane ağırlığı en yüksek çeşit A-3803 olarak tes­pit edilmiştir. Çeşitlerin tane verimi 127,0-83,0 kg/da arasında yer al­mış, tane verimi en yüksek çeşit A-3427 olmuştur. Çeşitlerin sap verimi 320,9-145,8 kg/da arasında olup, en yüksek sap verimi A-3966 çeşidinden elde edilmiştir. Hasat indexi çeşitler arasında %39,5-25,2 arasında de­ğişim gösterirken, en yüksek hasat indexi A-2943 çeşidinde saptanmıştır. Çeşitler arasında bitkide bakla sayısı ve hasat indexi bakımından %5 düzeyinde önemli, bitki boyu, bitkide tane sayısı, bakla boyu, bitki­ de yandal sayısı, 1000 tane ağırlığı ve sap verimi bakımından %1 olası­lık düzeyinde çok önemli farklılıklar belirlenmiştir. Verim ile bitkide tane ağırlığı (r=0,433*). ve sap verimi (r=O,446*) arasında %5 düzeyinde olumlu ve önemli, verim ile bitki boyu (r=0,515**) arasında %1 düzeyinde olumlu ve çok önemli korrelasyonlar tespit edilmiş­tir. Çeşitler arasında tane verimi bakımından istatistiki olarak bir fark bulunmamasına karşın birim alandan en yüksek verimleri veren A-3427 (127,0 kg/da) ve Amsoy-71(117,7 kg/da) çeşitleri özellikle birinci ürün olarak Bursa yöresinde kültürü yapılabilecek çeşitler olarak gösterile­bilir.

This study was conducted to determine the relationships between yields and some agronomic characteristics of ten soybean varieties under Bursa ecological condition in 1988. The variety, A-3427 produced the highest yield (1270 kg/ha seed) and was fallowed by the variety, Amsoy 71 with 1177 kg/ha seed yield. All of the varieties showed statistically significant differences in plant height, pod numbers/plant, seed numbers/plant, pod lenght, secon der branch numbers/plant, 1000-seed weight, straw yield and harvest index. In contrast, there were no significant differences among seed yields, seed numbers/pod and seed weights/plant of the varieties. The correlations between seed yield and plant height, seed weight/ plant, straw yield were found positive and significant while the correla tions of seed yield with vegetation period, the. height of first pod from ground, pod numbers/plant, seed numbers/pod, seed numbers/plant, pod lenght, seconder branch numbers/plant, harvest index and 1000 seed weight were positive but unsignificant in the varieties.