Tarım işletmelerinin yıllık faaliyet sonuçlarının değerlendirilmesi yöntemlerinin karşılaştırmalı analizi

Abstract

Günümüzün rekabetçi ortamında tarım işletmelerinin ekonomik bir ünite olarak varlıklarını sürdürebilmeleri, sınırlı üretim faktörlerini etkin kullanabilmelerine bağlıdır. Bu amaçla işletmelerin faaliyetleri hakkında doğru ve güvenilir bilgilere ihtiyaç duyulmaktadır. Tarım işletmelerinin yıllık faaliyet sonuçlarının değerlendirilmesinde kullanılan yöntemler ülkelerin gelişmişlik düzeylerine bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Tarım sektöründe faaliyet gösteren tarım işletmelerinin muhasebe kayıtlarına sahip olup olmaması, tarım politikalarının oluşturulmasında ve etkilerinin ölçülmesinde tarım işletmelerinin başarı göstergelerinin kullanılıp kullanılmaması, işletme faaliyet sonuçlarının belirlenmesinde kullanılan yöntemleri etkilemektedir. Bu çalışmada, ülkemiz tarım işletmelerinin yıllık faaliyet sonuçlarının değerlendirilmesinde kullanılan göstergeler ile gelişmiş tarımsal alt yapıya sahip Avrupa Birliği'nde Tarım İşletmeleri Muhasebe Veri Ağı (FADN) kapsamında kullanılan göstergeler ve Amerika Birleşik Devletlerinde Tarım İşletmeleri Finansal Standartlar Konseyi (FFSC) tarafından belirlenen göstergeler karşılaştırılmaktadır. Karşılaştırmalarda yıllık faaliyet sonuçları ve bazı sermaye yapısına dayalı oranlar üzerinde durulmaktadır. Yöntemler arası karşılaştırmaları yapabilmek amacıyla Bursa ili tarım işletmelerinden FADN işletme tipolojisine uygun olarak toplam 72 adet örnek işletme belirlenmiştir. Çok yıllık bitkiler işletme tipine dahil olan 21 adet örnek işletmeden anket yolu ile toplanan veriler yöntemler arası karşılaştırmalarda kullanılmıştır. Tarım işletmelerinin analizinde Türkiye'de saf hasıla kullanılmaktayken, Avrupa Birliği'nde kullanılan yöntem işletme net katma değerine, Amerika Birleşik Devletleri 'nde kullanılan yöntem ise net işletme gelirine dayalı olarak yapılmaktadır.Ülkemizde standart bir yöntemin varlığından söz etmek mümkün değilken, Avrupa Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri 'nde kullanılan tarım işletmelerinin yıllık faaliyet sonuçlarının değerlendirilmesine ilişkin yöntemler belirli düzeylerde standart hale gelmiştir.

It is a fact that sufficient and reliable data is required for the farm holdings that they need to use limited production resources efficiently as economical units to be viable in present competitive world. The methods used in farm business analysis have been varying country to country depending on their development level. Availability of farm record systems, using their results in determination of the policies toward agriculture and evaluation of possible effects of the policy implementation are the main determinants of the used analysis methods. In this study, farm business analysis approach used in Turkey has been compared with the methods used in European Union (Farm Accountancy Data Network) and in the USA (Farm Financial Standards Council Approach). The emphasis has been given on the business performance and some financial ratios. The analysis has been carried out based on the data collected by field survey from 72 farm holdings, which was determined according to FADN typology. In the analysis farm financial statements, the data collected from 21 farms belong to permanent crops typology was used. In the farm business analysis, the method based on "value of net products" has been used in Turkey whereas the method based on "net value added of farm holdings", and the method based on "net farm income" have been used in EU and in the USA respectively. It was concluded that, there is not any standardized approach as well as unavailability of even any single farm record in Turkey, while standardized methods have been using in EU and the USA.