Musul'un ingilizler tarafından işgalinin Türk basınına yansımaları

Abstract

Bu araştırmanın amacı, Mondros Ateşkes Antlaşması’yla başlayan Musul’un işgal sürecinin 10 Ağustos 1920 Sevr Antlaşması’nın imzalanmasına kadar geçen sürede, basına yansıyan haberlerle birlikte ele almaktır. Bu çalışma yapılırken daha önce yapılan araştırmalar ve anılar ışığında; Ankara Başbakanlık Osmanlı Arşivi ve Cumhuriyet Arşivi’nde, Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüd Başkanlığı (ATASE) Arşivi’nde çalışılarak bazı belgelerin fotokopisi alındı ve transkribe edilerek değerlendirildi. Ankara Milli Kütüphanesi’nde, Türkiye Büyük Millet Meclisi Arşivi’nde ve İstanbul’daki Atatürk (Belediye) Kütüphanesi’nde yapılan araştırmalar ile 1918-1920 arası Türk Basınında çıkan gazeteler taranarak konumuza ışık tutması sağlandı. Birinci Bölüm’de, Musul topraklarının tarihi ile, coğrafi yapısı üç başlık altında ele alındı. İkinci Bölüm’de, büyük Devletlerin Musul üzerindeki çıkarları ve yapılan gizli antlaşmalar incelendi. Üçüncü Bölüm’de, İngiltere’nin Musul’u işgali ve Misak-i Milli kararları irdelendi. Dördüncü Bölüm’de de Musul’un işgalinden Sevr Antlaşması’nın imzalanmasına kadar olan olaylar ele alındı. Bu araştırma sonucunda; İngiltere Mondros Ateşkes Antlaşmasını ihlal ederek 7. maddeye dayanarak Musul topraklarını 10 Kasım 1918’de işgal ettiği ve bu durumun Misak-ı Milli’ye aykırı olduğu görülmüştür. Bu işgale Türk Basını tepki gösterirken, İstanbul Hükümeti kayıtsız kalmıştır.

The main goal of this research is to evaluate the reflections of British occupation of Musul in Turkish press till the Treaty of Sevr in August 10, 1920. During this research, I have collected and evaluated relevant archival sources from Prime Ministry Ottoman and Republician Archives in Ankara and ATASE . My main guide during his evaluation period were contemporary researches. I have also worked in the National Library in Ankara, Library of Turkish Grand National Assembly and in Atat¸rk Library in İstanbul and surveyed the Turkish Press of 1918-1920 period. First chapter consists of three main parts and focused on the history of Musul and its demographic features. In the second chapter of my research I evaluated the interests of great powers on Musul and secret treaties. Main purpose of the third chapter is Brisith occupation of Musul and Misak-ı Milli. I have reconsidered events occuring between the occupation of Musul to Treaty of Sevres in the fourth chapter. My main findings are as follows: On the contrary of Misak-ı milli tenets, British forces occupied Musul depending upon the 7th article of Mondros Armistice. While Turkish press protesting the occupation, İstanbul government chosed to stay silent.