Nizârî-i Kuhistânî'nin Rûz ü Şeb mesnevîsi inceleme ve transkripsiyonlu metin

Abstract

Rûz ü Şeb adlı eser, XIII. yüzyıl sonları ve XIV. yüzyıl başlarında yaşamış ünlü şairlerden biri olan Nizârî-i Kuhistânî'nin Gece ve Gündüz arasındaki münakaşayı ele aldığı alegorik tarzda bir mesnevîdir. Eserde münâzara geleneğinin uç noktalarına varılmış ve konuya yoğun tasvir ve teşbihlerle zenginlik katılmıştır.Nizâri, mesnevîye tevhîd ile başlamış, ardından münâcât, na't ve dönemin şahına övgülerde bulunduğu medh bölümlerine yer vermiştir. Yirmi üç bölüm ve beşyüz elli beyitten oluşan Rûz ü Şeb mesnevîsinde, Gece ve Gündüz arasındaki münakaşa, dördüncü bölümden yirmi birinci bölüme kadar olan beyitleri kapsamaktadır. Mesnevînin sonunda, Haydarîliğin kurucusu Kutbeddin Haydar ile ilgili hikâyeye yer verilmiş ve sonrasında Nizârî, mesnevînin yazılış nedeni ve eserle ile ilgili bilgiler vermesinin ardından, dönemin İran şahı Şemseddîn Ali hakkında övgüler ve peygambere salâvat ile mesnevîyi sonlandırmıştır.Bu çalışma, öncelikle konunun işlendiği dönem olan XIII. ve XIV. yüzyıl sosyal ve edebi hareketlerinin yer aldığı giriş bölümüyle başlamakta ve ardından sırasıyla, Nizârî'nin hayatı, edebi kişiliği ve eserleri, Nizârî'nin mensubu olduğu öne sürülen İsmâilîlik ve Nizarîlik mezheplerinin açıklaması ve teze konu olan Rûz ü Şeb mesnevîsi ayrıca daha birçok edebi alanda çalışmaları bulunan Nasrullah Pürcevâdî'nin eser hakkındaki değerlendirmeleri, mesnevînin genel hatlarla ele alındığı eserin tertibi ve bölümleri, mesnevînin çevirisi, transkripsiyonlu metin, eser için hazırlanan sözlük, eserin orijinal resimleri, eserle ilgili fotoğraflar, kaynaklar ve dizinin yer aldığı yedi bölümden oluşmaktadır.

The work named Rûz u Sheb is Nizârî Kuhistânîs, who lived between end of XIII. century and begining of XIV. century, an allagorical mesnevi, which handles a dispute between Night and Daytime. In the work, to end-points of tradition of discussion had been reached and to subject, with intensive depictions and similes, wealthy had been contributed.Nizârî, has started to his mesnevi with tawhid and after that has given place to yearning nat and mehd sections which he had have praises to Sheh of the term. The Rûz u Sheb mesnevi which contains twenty three sections and five hundred fifty couplet, includes a dispute between Night and Daytime couplets which present between forth section and twenty first section. At the end of the mesnevi, has been given place to stories about Kutbeddin Haydar, who is the founder of the Haydari cult, and after that Nizârî gives cause of written of the mesnevi and informations about work, and has ended mesnevi with praises about Persian Sheh of the term Shemseddin Ali and salavat to prophet.This study, primarily begins with entrance sections which contains XIII. and XIV. centuriess movements of social and literary and after consists in order of seven sections, Nizâris biography literary personality and works, explanation of sects of İsmaili and Nizârî which had driven forward that Nizârî is belong to, and Rûz u Sheb mesnevi has been subject to thesis and also Nasrullah Pürcevâdis evaluations about this work, who has works in many more literary area, arrangement of the work and sections which handle mesnevi with general lines, translation of mesnevi, transcription text, a dictionary which prepared for the work, original pictures of the work, photographs about the work, biblography and series.