Beden dismorfik bozukluğu belirtilerinin bilişsel davranışçı model doğrultusunda tanı almamış yetişkin bir örneklemde incelenmesi

Abstract

Bu çalışmanın amacı, beden dismorfik bozukluğu (BDB) belirtilerinin bilişsel davranışçı model doğrultusunda 18 yaş üstü tanı almamış yetişkin örneklemde incelenmesidir. Bu doğrultuda bilişsel davranışçı modele göre BDB'nin ortaya çıkmasında etkili olan faktörlerden sosyal görünüş kaygısı, öz-bilinç, görünüşü düzeltme, kaçınma, öfke, korku, iğrenme, kendine yönelik mükemmeliyetçilik, başkalarına yönelik mükemmeliyetçilik ve başkalarınca belirlenen mükemmeliyetçilik ile beden dismorfik bozukluğu belirtileri arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Çalışma 191 kadın ve 117 erkek olmak üzere toplam 313 yetişkin bireyle gerçekleştirilmiştir. Katılımcılara, Kişisel Bilgi Formu, Beden İmgesi Bozukluğu Testi, Öz Bilinç Ölçeği, Sosyal Görünüş Kaygısı Ölçeği, Beden İmgesi Başetme Stratejileri Ölçeği, Temel Duygular Ölçeği ve Çok Boyutlu Mükemmeliyetçilik Ölçeği uygulanmıştır. Araştırmada değişkenler arası ilişkileri incelemeye yönelik korelasyon analizi, BDB belirti düzeyleri düşük ve yüksek gruplar arasındaki farkları ve ilgili ölçeklerden alınan puanların cinsiyete göre değişip değişmediğini sınamak için varyans analizleri (ANOVA, MANOVA) ve son olarak da ele alınan değişkenlerden hangilerinin BDB belirtilerini yordadığını test etmek amacıyla hiyerarşik regresyon analizi uygulanmıştır. Grup farkı analiz sonuçları BDB belirtilerinin daha çok kadınlarda görüldüğünü, BDB belirtileri yüksek düzeyde olanların sosyal görünüş kaygılarının da yüksek olduğunu, daha çok görünüşü düzeltme ve kaçınma baş etme stratejilerini kullandıklarını ve daha çok iğrenme ve korku duygularını yaşadıklarını göstermiştir. Korelasyon ve hiyerarşik regresyon analizleri de cinsiyet, sosyal görünüş kaygısı, görünüşü düzeltme, kaçınma ve korku faktörlerinin bu belirtilerdeki rolünü doğrular niteliktedir. Araştırma sonuçları genel olarak değerlendirildiğinde elde edilen bulguların, BDB'ye yönelik önerilen bilişsel-davranışçı modelin kültürümüzde de geçerli olduğuna işaret ettiği ve ilgili literatür bulguları doğrultusunda olduğu kanaatine varılmış; araştırma sonuçları bu bulgular ışığında tartışılmıştır.

The aim of this study is to be examined the symptoms of body dysmorphic disorder (BDD) on the direction of cognitive-behavioral model over the unidentified 18 years of age adult sample. In this direction, according to cognitive-behavioral model, relations between the factors that being effective to come in view of BDD, such as social appearence anxiety, self-consciousness, appearance fixing, avoidance, anger, fear, disgust, self-oriented perfectionism, other oriented perfectionism and socially prescribed perfectionism with the symptoms of body dysmorphic disorder are examined. The study is performed with 191 women and 117 men, in total 313 adult individual. Personal Data Form, Body Image Disturbance Questionnaire Self-Consciousness Scale, Social Appearance Anxiety, Body Image Coping Strategies Inventory, Basic Emotions Scale and Multidimensional Perferctionism Scale are performed. In the study to examine relations between the variables; correlation analysis, the diversities of low and high BDD symptoms level group and analysis of variance (ANOVA, MANOVA) in order to test the points taken from the scales changing according to sex and lastly hierarchical regression analysis is performed in order to test that which variables predict BDD symptoms. Group differance analysis results show that BDD symptoms are seen mostly for women. Ones who have high level BDB sypmtoms, it shows that their social appearance anxiety is high too, they use the strategies of appearance fixing and avoidance coping strategies and also they lived feeling of disgusting and fear. Correlation and hierarchical regression analysis confirm the sex, social apperance anxiety, appearance fixing, avoidance and fear factors of the role of these symptoms. When the study results are evaluated available findings point that in respect of BDD cognitive behavioral model is valid in our culture. It is concluded that results are in the same with the literature finding aspect. The study results are argued on these findings.