Matüridi kelam ekolünde Mukallidin imanı

Abstract

"Mâtürûdû Kelâm Ekolünde Mukallidin manı" adlı bu çalışmada, Mâtürûdiyyemezhebinin bu konuya bakışı tespit edilmeye çalışılmıştır.Çalışmanın ilk bölümde, mezheplerin farklı mütalaaları sebebiyle yoğun tartışmalarınyaşandığı iman konusu ile bağlantılı, imanın mahiyeti, iman-amel ilişkisi, imanda artma-eksilme, iman-islâm ve imanda istisna konuları, Mâtürûdiyye mezhebinin iman anlayışınıntespiti amacıyla incelenmiştir.Araştırmanın ikinci bölümünde tahkik ve taklid kavramları lügavû açıdan olduğu kadar,ıstılahû açıdan da incelenmiş, bu kavramla müteallik olarak amelû mezhepler arasında tartışılantaklid-ictihad ve itikadi mezhepler arasında tartışılan imanda taklid-tahkik konularınadeğinilerek bu konuda kelâm mezheplerinin duruşları belirlenmeye çalışılmıştır.Çalışmanın asıl konusunu teşkil edem üçüncü bölüm ise Mâtürûdiyye'nin bu konuyabakışının ve izahının tespitine ayrılmıştır. Bu maksatla ulaşılabildiği kadarıyla genel kelâmliteratürü ile birlikte özellikle Ebû Hanife'den zamanımıza kadar yazılan Hanefiyye-Mâtürûdiyyeçizgisindeki eserler taranıp, tetkik edilerek sonuca ulaşılmaya çalışılmıştır.Mukallidin imanı problemi, Mâtürûdûyye âlimlerinin üzerinde hassasiyetle durduklarıkonulardan biridir. Zira bu konunun neticesi direkt olarak Müslümanların çoğunluğunuilgilendirmektedir. Mâtürûdûyye ekolüne göre mukallidin imanı sahihtir fakat delille imanınıkuvvetlendirmediği için mesuldür. Mâtürûdû kelâmcıların eserlerinde ilgili bölümler genellikleMu'tezile, Ebü'l-Hasan el-Eş'arû ve diğer bazı Eş'ariyye kelamcılarının "mukallidin imanınınsahih olmadığı" şeklindeki görüşlerinin reddedildiği antitez formatında işlenmektedir.Araştırmamız esnasında Mâtürûdiyye kaynaklarında ayrıntılı şekilde ele alınıp reddedilenMu'tezile ile bazı Eş'ariyye âlimlerine atfedilen görüşler, bu mezheplere ait kaynaklarda 'net'ifadelerle tespit edilememiştir.Sonuç olarak, bu çalışma, Mâtürûdûyye'nin, üzerinde çokça tartışma yapılan "mukallidinimanı" konusuna bakışını değişik boyutlarıyla incelemiş olması bakımından önemlidir.

In this study named the Belief of Imitators According to the Maturidian School ofIslamic Theology, stating the viewpoint of Maturidite School about this matter has beenworked.In the first chapter of the study, topics such as essential character of belief, relationshipbetween belief and performance of religious duties, increase and decrease in belief, belief andIslam and exceptions in belief have been scrutinized.In the second chapter of the research, the concepts of certainty (tahqiq) and imitation(taqlid), have been examined from the point of their terminologies as much as literally. Inconnection with these terms, referring to the matter of imitation and independent judgmentson the Law (ijtihad) discussed amongst the Schools of Law, and the matter of imitation andcertainty discussed amongst the Schools of Theology, the view of Schools of IslamicTheology on these matters have been tried to be established.The third chapter that constitutes the cornerstone of the study is allocated for statingthe Maturidite view over these matters and its explanation. For this aim, in addition to thegeneral sources in Islamic Theology, especially the books in line with the Schools of Hanafiteand the Maturidite schools which have been written since the time of Ebu Hanife up to nowhave been searched thoroughly as much as it could be attained.The problem of Imitators? Belief is one of the essential matters taken up by scholarsparticularly. Since the result of this matter directly engages the majority of Muslims.According to the Maturidite School, an imitator?s belief is sound but he is responsible for hedoes not strengthen his belief by proofs. In the Maturidite sources, the parts related to theaforesaid matters are generally an antithesis to the view of ?an imitator?s belief is not sound?held by Mutazilites, Abu al-Hasan al-Ashari and some other theologians.Throughout our research, opinions attributed to the scholars of the Mu?tazilites andsome Ash?arites which are taken up in detail and rejected by Maturidite sources cannot beobtained with ?clear? expressions in their own sources.This study is essential owing to the point of view that from various aspects itexamines the standpoint of the Maturidite School about the matter of ?imitators? Belief? onwhich lost of discussions have been occurred.