Ergonomik sandalye tasarımı

Abstract

Günümüz insanı genellikle hem çalışırken hem de dinlenirken oturmaktadır. Özellikle büro tipi işlerde çalışanlar için oturmak artık bir yaşam biçmi gibidir. Bu kişiler gündüz ortalama sekiz saat oturarak çalışmakta ve günün kalan kısmmda da en az 2-3 saatlerini oturarak yaptıkları aktivitelere (yemek, televizyon izlemek vb.) ayırmaktadırlar. Dolayısıyla insanoğlu yaşamının büyük bir bölümünü sandalyeler üzerinde geçirmektedir. Alışılagelmiş sandalyelerde oturma esnasında; omurga eğri bir pozisyonda durmakta, diskler, omurganın bazı bölümleri ve sırt adeleleri aşırı yüklenmekte, karm bölgesindeki organlar üzerinde fazla bir basınç oluşmakta ve insan için sağlıksız bir durum meydana gelmektedir. Bu sebeplerle sağlıklı bir oturma pozisyonu sağlayacak sandalyeler üzerindeki araştırmalar yoğunlaşmıştır. İlk tasarımı benzer bir çalışmanın ürünü olan ergonomik sandalyenin modifıye tasarımı bu tezin konusunu oluşturmaktadır. Sandalye öncelikle Türk insanının boyutlarına uygun hale getirilmiştir. Bunun için antropometrik tasarım esasları kullanılmış ve bazı kabuller yapılmak suretiyle sonuca gidilmiştir. Daha sonra sandalyenin farklı boyutlardaki insanlara yönelik kullanımının sağlanması için sandalye modüler hale gelecek şekilde düzenlenmiştir. Ergonomik sandalyenin geliştirilen haliyle bir prototipi imal edilerek üzerinde deneyler yapılmıştır. Bu deneylerde; denekler sandalye üzerinde en az 30 dakika ve en çok 90 dakika oturtulmuş ve sandalyenin değerlendirilmesi için hazırlanmış olan bir anketi doldurmaları istenmiştir. Deneyler sonucunda elde edilen bulgular grafikler halinde düzenlenerek sunulmuştur. Yapılan değerlendirmeler sonucunda geliştirilen ergonomik sandalyenin insanlara dik oturma konusunda yararlı olacağı anlaşılmıştır. Fakat atelye şartları sebebiyle, imal edilen prototipin konfor ve rahatlık konusunda yetersiz kaldığı sonucuna varılmıştır. İmalat hassasiyetinin düşüklüğü ve malzeme temini konusunda karşılaşılan güçlükler, estetik ve konfor fikrinin gözardı edilmesine sebep olmuştur. Ergonomik sandalyenin uygulanması halinde; oturma hatalarından kaynaklanan sırt/bcl bölgesi problemlerine engel olacağı anlaşılmış, fakat bu tür rahatsızlığı olan insanlara uygulanması halinde ise bazı ağrılara sebep olduğu görülmüştür. Dolayısıyla oturma hataları veya başka sebeplerle omurgasında deformasyon olan, bel bölgesi ile ilgili sorunlar yaşayan insanlarda kullanımının sakıncalı olacağı veya cn azından bu konudaki herhangi bir tedavi amacıyla kullanılamayacağı düşünülmektedir. Yani ergonomik sandalye, rahatsızlıklar oluştuktan sonra değil, yeterince erken kullanılması ve dolayısıyla uygulanmasında geç kalınmaması gereken bir araçtır. Araştırma neticesinde varılan diğer bir sonuç da ergonomik sandalyenin tıbben en doğru ve optimum oturma pozisyonu olarak kabul edilen dinamik oturma konusunda yetersiz kaldığıdır. Sandalye, üç noktadan sağlanan denge dolayısıyla kişiye yeterli bir hareket imkanı tanımamaktadır ve bu yüzden de pozisyon değişikliklerine uygun değildir. Vücut; ayaklar, dizler ve oturma yüzeyi olmak üzere üç noktadan desteklenmekte, kollar da genellikle masaya dayalı olmaktadır. Arada sırada da olsa pozisyon değiştirme imkanının sağlanması için bir arkalık önerilebilir. Kişi pozisyon değiştirme ihtiyacı hissettiğinde ayaklarını yere basarak bu arkalığa dayanabilir. Dizler serbest kalır ve o ana kadar gerilme durumunda olan kaslar dinlenmek için fırsat bulurlar. Tam bir pozisyon değişikliği sağlanması için arkalığa kol desteklerinin de ilave edilmesi gerekir. Erken teşhis ve erken tedavinin ne denli önem taşıdığı herkesçe bilinen ve kabul edilen bir gerçektir. Bu çalışmada alışılagelmiş sandalyeler ile ilgili bir teşhis konulmuş ve bir de tedavi yöntemi önerilmiştir. Ne denli erken uygulanırsa o denli başarıya ulaşacağı açıktır. Ergonomik oturmanın sağlanması ile ilgili çalışmaların önemi artık ülkemizde de kavranmak, bu tür çalışmalar yaygınlaştırılmalı ve uygulanmalıdır.

In this study, an ergonomic chair, firstly designed in Norway, is modified by considering Turkish people and converted into modular form. It is aimed to eliminate health problems of sitting workers related to back and waist. Design and prototype production are introduced. Performed experiments and their results are also presented. As a result of experiments, it is concluded that modified design enables to sit in healty position. But, prototype design has some inadequate parts from the comfort point of view; so it is also concluded that seat and knee support covers must be produced from soft material and adjustment must be more accurate. According to results of this study, it is proved that some back and waist health problems of sitting workers can be solved. However, this type of designs must be applied as soon as possible since they can not bring posture to smooth position. Even, any this type of chair may disturb a person who has wrong posture position.