Türk vergi sisteminde vergiyi doğuran olayla verginin hazineye intikali arasındaki süreyi kısaltan yöntemlerin değerlendirilmesi

Abstract

Vergi alacağı, vergi kanunlarının vergiyi bağladıkları olayın meydana gelmesi veya hukuki durumun tamamlanması ile doğmaktadır. Doğan vergi alacağı vergilendirme sürecini oluşturan tarh, tebliğ, tahakkuk ve tahsil aşamalarından geçerek hazineye intikal etmektedir. Beyan esasına dayalı Türk Vergi Sisteminde kazanç vergileri kazancın elde edildiği yılı izleyen yıl içinde beyan edilip ödenir. Verginin hazineye intikal süresini uzatan bu süreçlerin varlığına bir de enflasyonun olumsuz etkileri eklenince vergi gelirlerinin tahsil süresini kısaltacak yöntemler geliştirilmiştir. Bu amaçla vergi sistemimize, verginin sonradan indirilmek üzere ödeme yapıldığı esnada kesilmesi esasına dayalı kaynakta kesme yöntemi ile içinde bulunulan cari yıl gelirlerinin yıl sonunda hesaplanacak vergisinin bir kısmının önceden tahsilini amaçlayan geçici vergi yöntemi dahil edilmiştir. Kaynakta kesme yönteminde verginin taraflarından mükellef ve vergi idaresinin yanı sıra verginin ödenmesi bakımından alacaklı vergi dairesine karşı muhatap olan vergi sorumlusu adı altında bir üçüncü kişi daha vardır. Başta gelir vergisi olmak üzere vergi sistemimizde oldukça yaygın kullanılan, bir vergi tahsil usulü olan kaynakta kesme yönteminde vergi, istihkakların ödenmesi sırasında vergi sorumluları tarafından kesilerek vergi dairesine yatırılır. Bir tür peşin ödeme uygulaması olan geçici vergi yöntemi, daha sonra ödenecek olan gelir veya kurumlar vergisinden mahsup edilmek üzere üçer aylık cari yıl kazançlarından bir yılda dört dönemde alınan bir vergidir. Her iki yöntemin de uygulama alanının sınırı kanunlarla gerektiği gibi çizilirse vergi gelirlerinin etkin ve verimli şekilde tahsili sağlanabilir. Aksi takdirde bu yöntemlerin yaygın kullanılması devletin elde ettiği gelirleri gerçekten ihtiyaçlar doğrultusunda kullanmadığı inancını taşıyan mükellefi, elde etmediği gelirin vergisini ödediği yönünde olumsuz bir psikolojiye sürükleyebilir.

Deferred tax assets arise by the occurrence of the incidents that the tax laws attach with the tax, or the completion of the legal situation. The arising deferred tax asset is passed to the public treasury by passing through the phases of tax imposition, official statement, tax falling due and collection, which constitute the taxation of arising deferred tax asset process. In the Turkish Tax System, profit taxes are declared and paid in the year following the year that the profit is earned. After the negative effects of inflation are added on these processes that lengthen the duration of the transition of the taxes to the public treasury, processes to shorten the process of tax profits collection are developed. With this purpose, withholding tax process that is based on the exaction of tax while the payments is made which is to be reduced afterwards; and the advance tax process that aims for advance partial collection of the taxes that are to be calculated at the end of the current year are included. In the withholding tax process, besides the tax payer and the tax administration, there is a third person under the name of tax responsible for the payment of the tax that is addressed to demander tax department. In the withholding tax process, which is a common tax collection procedure mainly in income tax and in our tax system in general, tax is exacted and deposited in the tax department by the tax responsibles in the course of payment of the remuneration. Advance tax, which is an application of down payment, is a tax collected four times on the three-months earnings of the current year which is to be deducted from the income or corporate tax that will be paid afterwards. If the application boundaries of both tax processes are set according to the laws, effective and efficient tax income collection can be fulfilled. Otherwise, the common use of these processes may lead the tax-payer, who has the belief that the government does not utilize its income for the true necessities, to assume she/he is paying the tax of the income she/he did not earn.