Stres yönetimi programına Bursa ilinde sanayi alanında çalışan personelin stres düzeyine etkisi

Abstract

İçinde bulunduğumuz çağda, teknolojik, ekonomik, sosyal, kültürel alanda birçok gelişme yaşanmıştır. Bu gelişmelerle birlikte, bundan yüz yıl önce ulaşılamayan yerlere rahatlıkla ulaşılmakta, tedavi edilemeyen hastalıklar rahatlıkla tedavi edilebilmekte, gelişmeler birkaç saniye içersinde dünyanın bir ucuna ulaşabilmektedir. Bu değişim ve gelişmeler öyle hızlı yaşanmaktadır ki insan buna uyum sağlamakta güçlük çekmektedir. Bu gelişmeler ve değişim, birçok alanda insanoğluna fayda sağlarken, hayatımızı bir o kadar da karmaşık hale getirmektedir. Bu karmaşıklık ve yaşamın hızlılığı, insanoğlunun üstünde bir baskı ve gerilim oluşturmaktadır. Bu baskı ve gerilim, günümüzde “stres” olarak ifade edilmektedir. Günümüzde, yaşamını sürdürmek için çalışması gereken insanın günlük hayatta karşılaştığı tehlikeler, iş hayatında yaşadığı çatışmalar, rollerindeki belirsizlikler, ağır sorumlulukları, mekân ve yer sorunları, ağır iş yükü, iş güvensizliği, zaman darlığı ve iş yetiştirme telaşı, vardiya çalışması, düşük ücret alması, karşılaştığı bürokratik engeller, çok sevdiği bir yakınının hastalanması, girmiş olduğu sınavlar, yaşadığı doğal afetler, ailesine yeni katılan bir bebek, işlerini zamanında yetiştirememe korkusu, ekonomik sıkıntılar gibi birçok faktör strese neden olmaktadır. Stres’in insanoğlunun sağlığını ne derece tehdit ettiği, yapılan araştırmalarla ortaya çıkmaktadır. Stres bireyleri, fiziksel, duygusal, zihinsel, davranışsal, ekonomik ve sosyal olarak etkilemektedir. Bu nedenle, yaşamımızı birçok yönden etkileyen stresle sağlıklı mücadele yöntemlerinin öğrenilmesi gerekmektedir. Bu araştırmada, stres konusu detaylı bir şekilde ele alınmıştır. Teorik bilgilerin topluma faydalı olabilmesinin, ancak uygulamaya dökülmesiyle mümkün olacağı düşünülmüş ve uzun bir çalışma sonucunda stres yönetimi programı geliştirilmiştir. Geliştirilen stres yönetimi programının etkililiğini denemek amacıyla Bursa İlinde, tekstil sanayi alanında faaliyet gösteren Minteks Fabrikası’nda 7 haftalık yarı deneysel bir çalışma yapılmıştır. Programdan 10 gün önce fabrika çalışanlarına algılanan stres düzeyi ölçeği uygulanmış ve stres düzeyleri belirlenmiştir. Programa gönüllü olarak katılmak isteyenler belirlendikten sonra, araştırmaya etki edecek değişkenleri kontrol altına alabilmek için, cinsiyet, yaş, medeni durum, eğitim, pozisyon ve stres puanı göz önünde bulundurularak birbirine uyumlu 8’er kişilik iki grup oluşturulmuştur. Oluşturulan bu grupların homojenliği SPSS programında Mann-Whitney U testi kullanılarak test edilmiştir. Deney grubuna, geliştirilen stres yönetimi programı 6 hafta boyunca uygulanmış, kontrol grubuna ise iş yoğunluğu nedeni ile stres yönetimi programıyla ilgisi olmayan iki oturum yapılmıştır. Program uygulandıktan sonra deney ve kontrol grubu üyelerine algılanan stres düzeyi ölçeği tekrar uygulanmış, SPSS paket programında Mann-Whitney U Testi ve Wilcoxon Signed Ranks Testi kullanılarak değerlendirilmiştir. Elde edilen sonuçlar, deney grubunun öntest-sontest sonuçları arasında anlamlı bir fark olduğunu, yani stres düzeyi ortalamalarının düştüğünü, kontrol grubunun öntest-sontest sonuçları arasında anlamlı bir fark olmadığını, yani stres düzeyi ortalamalarının düşmediğini göstermiştir. Gruplar arası yapılan karşılaştırmada ise anlamlı bir fark bulunmuştur. Bu sonuçlar, araştırmacı tarafından geliştirilen stres yönetimi programının, stres düzeyini düşürmede etkili olduğunu göstermektedir.

In the era we live, many technological, economical, social, cultural developments have been taken place. Through these developments, some places which couldn’t be reached one hundred years ago can be reached easily such as illness that couldn’t be cured, can be cured now; developments can reach to the other corners of the world within a few seconds and so forth. These innovations are developed so fast that people face some difficulties in adaptation to the changes. While these developments and changes are utilizing to mankind in many ways, these also make our life complex as well. The complexity and speed of life raise difficulties on human life. These compulsion and strain are indicated as stress. Nowadays, many factors such as dangers and disputes confronting with in their daily life and at work, obscurity in the roles, heavy responsibilities, heritage, the problems about places, promotion, load of heavy work, absence of labour safety, time poverty, and flurry of finishing work, working in a shift, low salary, bureaucratic difficulties getting ill of our favourite relatives, examinations, disasters, a new baby to a family, fear of not finishing our work on time and economical troubles by people who need to work for surviving, cause stress. The stress affects people physically, emotionally, mentally, economically and socially in behaviours. Because of this, we should learn the healthy struggle methods against the stress which affects our life in different ways. In this research, the topic of stress is examined in details. It is thought that theoretical information will be able to be useful if only it turns into practice, and the stress management programme is developed after a long time study. A half-experimental study lasting seven week was performed in Minteks factory serviced on textile industry in Bursa in order to try the impression of the developed stress management programme. Ten days before application of our programme, Perceived Stress Scala is performed on workers and stress levels are determined. After decision of volunteer to the programme, in order to control the variables influencing the research, two homogeneous groups are formed including eight people at each by means of taking into account the features like age, sex, marital status, education, position and stress level. The homogeneity of groups were analysed by using SPSS 11.0 package programme. Developed Stress Management Programme is applied to experimental group by six weeks, but only two session is done to the control group because of the density of work. After practicing the programme, Perceived Stress Scala is performed again and the results are evaluated by using Mann-Whitney U Test and Wilcoxon Signed Ranks Test in SPSS 11.0 package programme. The results showed that there is a meaningful difference between pre-test and post-test results of experimental group that is to say that the average stress level decrease, on the contrary there is no meaningful difference between pre-test and posttest results of control (check) group that is to say that the average stress level did not decrease. A meaningful difference was found as compared to those groups. These results show that Stress Management Programme developed by researcher is effective in decreasing the level of stress.