Enerji türevleri ve Türkiye'de uygulanabilirliği

Abstract

Enerjinin, gerek ekonomik gerekse sosyal anlamdaki önemi, küreselleşme yolunda önemliadımların atıldığı günümüzde daha da net bir konuma ulaşmıştır. Üreticilerden dağıtıcılara,dağıtıcılardan da nihai tüketicilere dek uzanan bu değer akımında, makro ve mikro açıdan gereklidengelerin sağlanması, sektörün hâlihazırdaki hedefidir.Enerji piyasasının genel yapısını sadece ekonomik etkenler belirlememektedir. Sosyal vepolitik oluşumlar piyasanın genelinde önemli bir etkiye sahiptir. Dolayısıyla piyasanın işleyişinin tamolarak irdelenebilmesi ancak enerji piyasasının oluşum ve gelişim sürecinin ortaya konmasıylamümkündür.Ekonomik perspektifin sunduğu vizyon, enerji fiyatlarının değişkenliğinin minimizasyonununönceliğidir. Fiyat değişkenliği, pazardaki tüm iştirakçiler için önemli bir risk kaynağıdır. Bu amaçlaüretim miktarı, alım ve satım miktarları ve dağıtım miktarları çeşitli tip ve özellikte kontratlarçerçevesinde yapılmakta ve beraberinde finansal nitelikli sözleşmeler de kullanılmaktadır. Temelfinansal yönetimde, riskten korunma amacıyla kullanılan türev ürünlerin, enerji piyasasına konu olanürünler üzerinde de kullanımı yaygınlaştıkça söz konusu pazardaki rekabetin işleyişi köktenetkilenecektir.Türkiye için türev ürünlerin kullanımı oldukça sınırlı ve yeni olmakla birlikte enerji piyasasınayönelik herhangi bir finansal aracın kullanımı söz konusu değildir. Gelecek dönemlere ilişkin yapılanprojeksiyonlar ile söz konusu araçların enerji piyasası için kullanım imkanları ve kullanım yoğunluğu,ortaya konulması gereken önemli bulgulardır.

Energy markets around the world are under going rapid deregulation, leading to morecompetition increased volatility in energy prices, and exposing participants to potentially muchgreater risks. When the price and availability of a class of commodities affect individuals, businessesand governments as significantly as energy products do, financial hedging, managing and speculatingbecome attractive to a broad spectrum of players. Consequently, the energy markets are activelytraded by individuals and institutions who never have any intention of ?taking delivery? of a physicalbarrel of crude oil or a million British thermal units of natural gas. In 1994 we learned a great dealabout how an uncertain interest rate environment can give rise to wild fluctuations in the value offinancial instruments pegged to market rates of interest; the factors which drive volatility in energymarkets are more complex - weather, labor strikes, political events, inflation and pipeline logistics areall capable of affecting the markets. Without an understanding of these factors and the uniqueconcerns which they raise for energy market participants, it is easy to misestimate the risk profile ofan energy products portfolio. While it is not feasible to describe every important nuance of theenergy markets in a product of this scope, it is appropriate to describe the markets and identify therisks and special concerns which attach themselves to energy products.