Örgütsel özdeşleşmenin öncülleri ve ardılları üzerine bir saha çalışması

Abstract

Bu çalışma, Sosyal Kimlik ve Sosyal Karşılaştırma Kuramlarına dayalı olarak Örgütsel Davranış alanına uyarlanan örgütsel özdeşleşme, örgütsel özdeşleşmeye neden olan bireysel ve örgütsel öncüller, örgütsel özdeşleşmenin bireysel ve örgütsel sonuçları ile bu çerçevede yapılan saha çalışması sonuçlarını kapsamaktadır.Tezde giriş ve sonuç ve değerlendirmeler dışında dört bölüm yer almaktadır. Birinci bölümde, örgütsel özdeşleşmenin tanımı yapılmış, önemi vurgulanarak benzer kavramlarla ilişkisi üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde örgütsel özdeşleşmenin öncülleri ve ardılları ele alınarak bireysel ve örgütsel olmak üzere iki başlık halinde incelenmiş ve kaleme alınmıştır. Üçüncü bölümde araştırmanın örgütsel özdeşleşme dışındaki diğer değişkenlerine (kontrol odağı, bireysel değerler, beş faktör kişilik özellikleri, rol belirsizliği, işten ayrılma niyeti ve örgütsel vatandaşlık davranışı) ilişkin alanyazından derlenen bilgilere yer verilmiştir. Çalışmanın dördüncü bölümünde ise MKEK Gazi Fişek Fabrikası örnekleminde 256 ve Ankara Büyükşehir Belediyesi Zabıta Daire Başkanlığı örnekleminde 255 olmak üzere 511 kişi üzerinde yapılan saha araştırmasında elde edilen bulgularına yer verilmiştir.Tezde iç kontrol odağına sahip bireylerin örgütsel özdeşleşme düzeylerinin dış kontrol odaklılardan daha yüksek olarak gerçekleştiği; örgüt içi güvenin örgütsel özdeşleşme üzerinde olumlu; rol belirsizliğinin olumsuz; beş faktör kişilik özelliklerinden özdisiplin ve uyumluluğun olumlu, nevrotikliğin olumsuz; bireysel değerlerden uyum, güvenlik ve geleneksellik ile bu üç değişkenin toplamından oluşan muhafazakarlığın olumlu etkisinin olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca örgütsel özdeşleşmenin işten ayrılma niyeti üzerinde olumsuz ve örgütsel vatandaşlık davranışı üzerinde olumlu etkisinin olduğu tespit edilmiştir. Araştırmada ayrıca yapısal eşitlik modeli ile Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı Zabıta Daire Başkanlığı ve MKEK Gazi Fişek Fabrikası örneklemleri için birer model önerisinde bulunarak model test edilmiş ve istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur.

This study covers organizational identification adapted from organizational behavior, individual and organizational antecedents causing organizational identification, individualistic and organizational results of organizational identification and the findings of the field survey conducted in this frame.The thesis includes four chapters besides introduction and results sections. In the first chapter organizational identification is defined and the relation with the similar concepts is argued. Second chapter contains the antecedents and consequences of organizational identification and classifies them as individual and organizational. In the third chapter relevant information of the literature about the other variables of the research (locus of control, individual values, big-5 personality factors, role uncertainty, intention to quit and organizational citizenship behavior) other than organizational identification are presented. I the fourth chapter, the findings of the field survey which is conducted on 256 employees of the Ammunition Factory of Mechanical and Chemical Industry Corporation and on 255 employees of Metropolitan Municipality of Ankara are presented.The findings of the thesis realized as such: individuals who have internal locus of control have higher level of organizational identification compared to those who have external locus of control; interorganizational trust, conscientiousness and agreeableness of Big-5 Personality Factors and conformity, security and tradition of individual values and conservation (the combination of the last three) have positive, although role uncertainty and neurotism of big-5 factor personality factors have negative effect on organizational identification. Furthermore, organizational identification has positive effect on organizational citizenship behavior, whereas it has negative effect on intention to quit. By using Structural Equation Model for the sampling of Ammunition Factory and Metropolitan Municipality of Ankara, two models are proposed and then tested which is found statistically meaningful.