Ödüllendirme sistemleri ile örgütsel adalet arasındaki ilişkilerin analizi ve bir uygulama

Abstract

Doğru çalışanları örgüte çekmek, bu çalışanların örgütte kalmalarını sağlamak ve çalışanları motive etmek bir ödüllendirme sisteminin temel amaçları olarak kabul edilmektedir. Bu amaçları yerine getirebilmesi için ödüllendirme sistemleri oluşturulurken dikkate alınması gereken iki temel boyut vardır: Sistemin yapısı ve süreçleri. Sistemin yapısı; bu sistemlerin iş bazlı, kişi bazlı, performansa dayalı, hiyerarşik yapıyı destekler v.b. şekilde olması ile ilgilidir. Buna karşın süreç boyutu ise, sistemin işleyişi ile ilgili olup, iletişim ve karar alma süreçlerini içermektedir. Özellikle doğru beceri, yetkinlik ve yüksek performansa sahip çalışanların örgütte kalmalarını sağlamak ve çalışanları motive etmek amacı açısından bakıldığında, örgütsel adalet algısının bu sistemlerin başarısında önemli bir etken olduğu kabul edilmektedir. Örgütsel adaletin ilk temellerini Eşitlik Teorisi (Adams,1965) oluşturmaktadır. Teori, ödüllerin çalışanların katkılarına göre dağıtılmasıyla ilgili olan dağıtım adaletini açıklamaktadır. Ancak çalışanların örgütsel adalet algılarını şekillendiren tek belirleyici örgütte dağıtılan ödüllerin miktarı değildir. Thibaut ve Walker (1975); insanların adillik kararı verirken sonuçlar kadar bu sonuçlara yol açan prosedürlerle de ilgilendiklerini ifade etmektedirler. Buna göre çalışanlar adalet değerlendirmesi yaparken, elde ettikleri kazanımların oluşmasında kullanılan formel prosedürleri ve bu prosedürleri uygulayan yöneticileri ile ilişkilerini de dikkate almaktadırlar. Bies ve Moag (1986)’a göre prosedürlere ilişkin bu iki algı birbirinden farklı adalet algısı ortaya çıkarmaktadır. Çalışanların yöneticileriyle ilişkilerine ilişkin adalet algılarını “etkileşim adaleti” olarak tanımlamaktadır. Bu çalışma ödüllendirme sisteminin yapı ve işleyişi ile örgütsel adalet arasındaki ilişkilerin tespit edilmesine yöneliktir. Bu amaçla yapılan araştırmada ödüllendirme sisteminin yapı ve süreçlerine ilişkin çalışan algısı ve örgütsel adalet algıları sorgulanarak birbirleri arasındaki etkileşim ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır.

To attract the right people, to retain them in the organization and to motivate the employees are considered as the main objectives of the reward systems. There are two dimensions while designing the reward system in order to realize these objectives: The structure and the process of the system. Structure of the system relates to whether it is job based, person based, performance based or correlated with hierarchic structure. On the other hand, process dimension, being related with the progress of the system, includes communication and decision making processes. When considered regarding the objective of retaining specially the people who have the right skill, competency and high performance and motivating the employees; it is accepted that the perceived organizational justice is an important factor for the success of these systems. Equity Theory (Adams, 1965) constitutes the base for the organizational justice. The theory explains the distributive justice, which relates to the distribution of rewards. However, the amount of the rewards in the organization is not the unique determiner, which forms the organizational justice perceived by the employees. Thibaut and Walker (1975) mention that while deciding on the fairness, people take into account the procedures that create the results, as well as the results themselves. In accordance with this, while assessing the degree of justice, people take into consideration the formal procedures that are used for obtaining the achieved outputs and their relations with the managers who are carrying on the procedures. According to Bies and Moag (1986), these two types of justice related with the procedures maintain different types of justice perceptions. They define the justice perception of the employees respecting their relations with their managers as “interactional justice”. This study aims to define the relation between the structure and the process of reward system and the organizational justice. In the research, which was implemented with this purpose, it has been attempted to reveal the interaction between these two by v investigating the employee perception regarding the structure and the process of reward system and their organizational justice perception.