Finansal kurumlarda faaliyet tabanlı maliyetleme ve bir uygulama

Abstract

Yoğun rekabetin yaşandığı günümüzde işletmeler kendilerini sürekli yenilemek ve geliştirmek durumundadır. Artık geçmişte uygulanan üretim ve ticaret anlayışı geçerliliğini yitirmeye başlamıştır. Geçmişte mamullerin üretilmesi, fiyatlandırılması ve pazarlanması gibi konular üzerinde ciddi anlamda durulmamakta ve söz konusu faaliyetler her hangi bir yönteme dayandırılmamaktaydı. Fakat günümüzde, iletişim araçları yaygınlaşmış, tüketici haklarıyla ilgili düzenlemelerin sayısı artmış ve müşteriler farklı pazarlara ulaşıp mamuller arasında; fiyat, kalite ve sunulan garanti şartları gibi konularda kıyaslama yapabilir hale gelmiştir. Bu da işletmeleri mamullerin üretilmesi, fiyatlandırılması ve pazarlanması gibi konularda daha doğru ve güncel bilgilerle çalışmaya sevk etmiştir. Yukarıda sayılan sebeplerin yanı sıra, üretim ortamlarının ve üretim yapılarının değişmesi ve JIT (Just-in-Time), MRP (Material Requirements Planning) gibi sistemlerin ileri üretim teknolojilerine sahip işletmelerde kullanılmaya başlanması, işletmeleri yeni maliyet hesaplama yöntemlerine doğru bir arayışa itmiştir. Faaliyet Tabanlı Maliyetleme, daha doğru ve güvenilir bir maliyet bilgisi sunmak amacıyla ve geleneksel maliyet yöntemlerine bir alternatif olarak ortaya çıkmıştır. Geleneksel maliyet sistemleri, maliyetleri hacim tabanlı olarak mamullere yüklediğinden; bazı mamullere olduğundan daha çok, bazılarına ise olduğundan daha az maliyet yüklenmesine sebep olmaktaydı. Geleneksel maliyet sistemi, kaynakları mamullerin tükettiği varsayımına dayanmaktadır. Bu da sistemin eleştirilen bir yönüdür. Faaliyet Tabanlı Maliyetleme ise, maliyetleri hacim tabanına göre değil faaliyet tabanına göre mamullere yüklemektedir. Faaliyet Tabanlı Maliyetleme, ilk olarak üretim işletmeleri için tasarlanmış İlerleyen yıllarda Faaliyet Tabanlı Maliyetlemenin hizmet işletmeleri için de uygun bir yöntem olacağı tespit edilmiş ve bu işletmelerde de uygulanmaya başlanmıştır. Tez de de bir banka işletmesinde uygulama yapılarak yöntemin bu tür işletmeler için de yararlı sonuçlar ortaya koyduğu tespit edilmiştir.

In a highly competetive time, today, the companies must renew and develop themselves. The production and trade of the past has lost its validity now. In the past the production, the costing and the trading of the products were not seriously dealt with and there was no method for that. But today, communication devices are widespread, the number of comsumer rights have increased and the comsumers are now able to compare the products for their prices, quality and the guarantee terms they offer. And this compelled the manufacturers to be more careful and diligent in production, costing and trading of their products. Besides the reasons listed above, the change in the production environment and production structures, the use of JIT (just-in-time), MRP (Material Requirements Planning) in companies that have high production technologies forced the others to find new ways of cost calculation methods. Activity based costing (ABC) has emerged as an alternative to costing methods to give precise and reliable information on costing. Because it caulculated the costs relative to volumes of the products, the traditional costing systems sometimes calculated the costs less or more. The traditional costing system is based on the hypothesis that sources are depleted by the products. This is the ever criticized part of the system. Activity based costing doesn’t calculate the costs according to their volume base, but to the activity base. ABC was first designed and applied to the production companies. In the following years, it is found that ABC will be appropriate for service companies and they have already started using it. In this thesis, the application was done in a bank and it was found that this method showed good results.