Soğuk savaş sonrası Türkiye'nin balkan ülkeleriyle ilişkilerinde güvenlik olgusu ve karşılıklı çıkarlar

Abstract

Balkanlar, tarihte “istikrarsızlık”la özdeşleşmiş bir bölgedir. Tarih boyunca çeşitli medeniyetlerin yönetiminde yaşamış Balkan ülkeleri, “büyük devlet” ülküsü, sınır anlaşmazlıkları, azınlık sorunları, büyük güçlerin politikaları gibi sayılabilecek çeşitli istikrarsızlık etmenlerini bünyelerinde barındırmaktadır. Balkanlara yönelik geçmişten günümüze pek çok işbirliği projeleri oluşturulmuş, Balkanlar bölgesinin kendisine has nitelikleri sebebiyle istenilen amaçlara ulaşamamışlardır. Soğuk Savaşın sonrasında bölgede savaş başlamış, uluslararası kamuoyunun baskısıyla ABD/NATO müdahalesi savaşı sonlandırmıştır. Türkiye, Balkanlardaki savaşa güvenlik ve ulusal çıkar algılamasından dolayı kayıtsız kalamamıştır. Savaş sonrasında bölgede oluşturulan güvenlik düzenlemelerinin oluşturulmasında/karar aşamasında aktif dış politika izlemiş, bölgeye istikrar getirmek amacıyla oluşturulan “barış güçlerine” askeri katkıda bulunarak, bölgenin yeniden yapılandırılmasında rol almıştır. Soğuk Savaş sonrasında güvenlik kavramı yeniden tanımlanmış, uluslararası tüm aktörler genişleme ve dönüşümlerini bu tanım etrafında şekillendirmeleriyle, Balkanlara farklı politikalar uygulamışlardır. Yeni dönemde Balkanlar, göreli bir istikrar kazanmış, istikrarsızlık güvenlikle yer değiştirmiştir. Bugün Balkan devletleri, demokrasiye ve liberal ekonomiye geçmişlerdir. Azınlık sorunlarını uluslararası normların dahilinde çözümleyerek, Türkiye’yle birlikte, tüm işbirliği alanlarında bölgesel/çoktaraflı güvenlik düzenlemelerinin içinde yer alarak güvenliklerini gerçekleştirmeye çalışmaktadırlar. Yaşanan gelişmeler, Türkiye’nin bölge devletleri ile sorunlarını çözmesine neden olmuştur. Türkiye-Balkan ülkeleri, kendi güvenlik/karşılıklı çıkar politikalarını gözeten politikalar üretmeye başlamışlardır. Sorunların çözümü, istikrarsız bölgelerin ortasındaki Türkiye’yi rahatlatmıştır. Bazı devletlerle sorunların köklü olması, devletlerarası düzeyden başka düzeylere taşınması sonucu, sorunlar devam etmektedir. Bilimsel ve nesnel bir yaklaşım benimsenmiş, uluslararası sistem analiz edilerek, Balkan ülkeleri / Türkiye aktör olarak öne çıkarılmıştır. Sonuç olarak Balkanların, Türkiye’nin güvenliğini direkt etkilediği, Türkiye’nin burada etki ve güç kaybının kendi güvenliğini tehlikeye attığı tespiti yapılmıştır. Türkiye, AB’ne mutlaka girerek Balkanların güvenliğinde söz sahibi olmalıdır.

Balkans is a region historically tied with instability. Balkan countries are ruled by several big states throughout the history and instability elements has been present like, “big nation” ambitions, border conflicts, minority issues and has been playground for powerful nations. There have been several attempts to form cooperation but because of the unique properties of the region they failed. Following Cold War the fighting broke out in the region and the peace came through USA/NATO intervene after the international public cry. Turkey could not stay out of the fighting in the Balkans because of security and national benefit concerns. Turkey has took active part in the postwar activities/decision making process for security regulations, contributed to the Peace Corps and involved in restructuring. All the nations redefined security issues, extensive and reformation activities are performed around this definition and implemented policies at Balkans in accordance. In the new era Balkans are stable and instability is replaced with security. Today Balkan countries are run by democracy and liberal economy is the norm. Minority issues are solved within international norm and security is provided by regional/multinational agreements with Turkey and counterpart countries. The developments provided Turkey an opportunity to solve problems with the Balkan countries. Turkey and Balkan countries started developing policies for their security/mutual benefit. The consequences gave Turkey, a country which stands in the centre of unstable regions, a breathing space. However, some problems with certain countries still remain because of historical issues and are carried to other platforms rather than international diplomacy. An objective and scientific approach is applied, international system is analyzed and as a result it is proven that Turkey/Balkan countries are under the limelight as international actors. Finally, it is seen that Balkan region has direct influence on Turkey’s security and loss of power in the region has dire consequences on Turkey’s own security. Turkey must be a part of EU and have more direct role in the security of the Balkans.