Bağımsızlık sonrası Kırgızistan ekonomisi ekonomik yapıda ve emek piyasasındaki gelişmeler

Abstract

Orta Asya'nın kuzey doğu ülkesi olan Kırgız Cumhuriyeti (Kırgızistan), 1990 yılına kadar Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Biriliği'nin (SCCB) bir üye ülkesi idi. 1990'da egemenliğini, 1991'de 31 Ağustos'ta da bağımsızlığını kazanan Kırgızistan'ın ekonomik yapısı, 1990'a kadar SSCB'yi oluşturan ve merkezi ekonomik programla yönetilen diğer devletler gibi sosyalist sistemden liberal ekonomiye geçme çabasına girmiştir. SSCB zamanında birliği oluşturan ülkeler arasında merkezi planlı yönetimin oluşturduğu sistemle karşılıklı ekonomik bir yardımlaşma söz konusuydu. Buna göre, ülkeler ekonomik sektörlerde birbirinin tamamlayıcısı veya müşterisi durumundaydı. Bu dönemde Kırgızistan'da daha çok tarım ağırlıklı üretime ağırlık verilmiştir. Bağımsızlığın ilk döneminden itibaren Kırgızistan'da serbest piyasa ekonomisine geçmek amacıyla Ekonomik Reform Programları uygulamaya koyulmuş, yerel para birimi “Som” tedavüle çıkarılmıştır. Ancak, ilk yıllarda reform programları uygulamada başarılı olamamış, başlangıç koşulları ve ülkenin stratejik öneme sahip doğal kaynaklarının az olmasının da etkisiyle 1990-1995 yılları arasında negatif bir büyüme gerçekleşmiştir. 1996-2000 yıllarında ise Kırgızistan ekonomisinde tarım sektöründeki iyileşme ve sanayi sektörüne yapılan yatırımlarla olumlu bir büyüme gerçekleşmiştir. Dış ticarette, Birleşik Devletler Topluluğu (BDT) ülkeleri başta olmak üzere Avrupa ve Orta Doğu ülkeleriyle ticaret hacmi artmıştır. Kırgızistan'da yapısal reformun başlıca politika aracı özelleştirme olmuştur. Özelleştirme ile serbest piyasa ekonomisinin rekabet ortamını yaratma ve geliştirme hedefinin yanı sıra dünya ekonomisine entegre olacak bir sosyal-toplumsal ortamın oluşturulması da amaçlanmıştır. Reform programları dahilinde Kırgızistan'da stratejik öneme sahip işletmeler dışında kamu kurumlarının neredeyse tamamı çeşitli özelleştirme yöntemleriyle özelleştirilmiştir. Emek piyasasında ise, bağımsızlığın ilk yıllarından itibaren meydana gelen özelleştirme ve üretimin düşüş göstermesinden dolayı istihdam daralması olmuş, işsizlik artmış ve buna bağlı olarak bölgeler arası ve ülke dışına göç meydana gelmiştir.

Kyrgyz Republic (Kyrgyzstan) which is located in the North-East of Central Asia was a member country of Union of Soviet Socialist Republics (USSR) until 1990. Kyrgyzstan proclaimed its sovereignty in 1990 and the independence on 31st August 1991. The economical structure of Kyrgyzstan, like all of the other governments which were governed by the central system of USSR until 1990, started changing from the socialist system to the liberal system. During the USSR period there was an economical solidarity between the republics. According to this, countries were either complementaries or the customers of each other. At that time Kyrgyzstan concentrated on agricultural production. Beginning from the first period of independency, to pass to free market economy, Kyrgyzstan started applying economical reform programs, so local Money “Som” was put into circulation. But in the first years the reform programs were not applied successfully and because of the beginning conditions and luck of the natural resources, between 1990-1995 there was a negative growth. But between 19962000 there was a positive growth because of the improvement in the agricultural sector and investments in the industry. In the foreign trade, the trading volume of Kyrgyzstan has increased with leading of Commonwealth of Independent States (CIS), European and Middle Eastern countries. In Kyrgyzstan the main politics means of structural reform was privatization. The aim of privatization was not only to create a rivalry atmosphere and develop the free market economy, but also to create a social-societal atmosphere that will be integrated to the world economy. Depending on the reform programs except for some of the strategical institutions almost all of the public institutions were privatized. In the labor marketing, because of the privatizations from the beginning of the independency and the decrease in productivity, unemployment increased and because of this, migrations between the regions and migrations to the other countries started.