Bağımsız idari oteriteler ve Türkiye uygulamasından bir örnek: Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu

Abstract

Devletin ekonomik ve toplumsal yaşamdaki değişen rolünün kamu yönetimine yansıması olarak değerlendirilen ve yaşamın hassas sektörleri olarak kabul edilen rekabet, bankacılık, enerji, finans, insan hakları ve gıda ve ilaç güvenliği gibi sektör ve alanlarda düzenleme ve denetim yapan bağımsız idari otoriteler, ekonomik,toplumsal ve siyasal yaşamı gün geçtikçe daha fazla etkilemektedirler.Politikacılar ve ilgili oldukları sektördeki aktörlerin karşısında konumlarının güçlendirilmeleri ve söz konusu aktörlerden gelebilecek telkin ve baskılardan izole edilmeleri amacıyla bağımsızlık ile donatılan bağımsız idari otoriteler, sahip oldukları özellikleri, görev ve yetkileri, sorumlulukları, örgütlenmeleri, personeli ve bütçeleri ile idari örgütlenme içerisinde yer alan klasik idari birimlerden farklılık arz etmektedir. Anglo-Sakson yönetim geleneğinde uzun bir tarihsel geçmişe sahip olan bağımsız idari otoriteler, sahip oldukları özellikleri nedeniyle üniter devlet yapısının temel ilke ve prensipleriyle çatışmaktadır. Bu bağlamda, söz konusu kurumlar meşruiyet ve hesap verebilirliklerindeki yetersizlikler açısından eleştirilmektedir.Dolayısıyla, bağımsız idari otoritelerin ülkelerin kendi iç ihtiyaçlarından varlık bulması ve kendine has ilke ve özelliklere göre yapılandırılması gerekmektedir.Türkiye'de bağımsız idari otoriteler Avrupa Birliği'ne üyelik süreçleri veya ekonomik krizlerin atlatılması sürecinde uluslar arası örgütlerin telkini gibi konjonktürel ve zorlayıcı gelişmeler sonucu ortaya çıkmıştır. Türkiye'deki bağımsız idari otoritelerden biri olan ve 2001 yılında benzer süreçler sonrasında oluşturulan Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, özellikleri, görev ve yetkileri, sorumlulukları,örgütlenmesi ve idari ve mali özerklikleri açısından üst düzey bir bağımsız idari otoritedir.

Independent administrative authorities which are assessed as reflection of thechanging role of state in economic and social area to public administration and whichregulate and audit critical sectors and fields such as competition, banking, energy,finance, human rights and food and drug safety affect the economic, social andpolitical area.Independent administrative authorities are granted independence in order tostrengthen their positions against the politicians and actors in related sectors and to beinsulated from mentioned actors' pressures and instilling. These authoritiesdifferentiate from traditional administrative units in terms of their characteristics,functions and competences, responsibilities, organizational structures, personnel andbudgets.These authorities, which have a long history in Anglo-Saxon administrativetradition, as a result of their unique characteristics, are in conflict with the mainprinciples of the unitary state structure. In this regard, they are criticized in respect oflacks of their legalities and accountabilities. In this study, it is suggested that theseauthorities should base on internal needs of countries and be structured in respect ofprinciples and characteristics peculiar to countries.In Turkey, independent administrative authorities have appeared as aconsequence of some historical developments such as the process of membership ofEuropean Union or instilling of international organizations in process of coping witheconomic crisis. Energy Market Regulatory Authority, which is one of theindependent administrative authorities in Turkey and was established in 2001 aftersimilar process, with its characteristics functions and competences, organizationalstructures and organizational and financial autonomy is a supreme authority.