Topraktan ve yapraktan çinko uygulamalarının değişik buğday çeşitlerinde verim ve danenin çinko kapsamı üzerine etkileri

Abstract

Bu çalışma topraktan, tohumdan ve yapraktan yapılan çinko uygulamalarının; 2 ekmeklik ve 1 makarnalık buğday çeşidinde verim, verim komponentleri, bazı morfolojik karakterler ile dane ve samanın çinko kapsamları üzerine etkilerini araştırmak amacıyla Eskişehir' de 1994-1996 yıllarında yürütülmüştür. Toprak ve yaprak uygulamalarında çinko kaynağı olarak çinko sülfat (ZnS047H20), tohum uygulamasında ise çinko oksit halinde %60 Zn içeren tohum kaplamasına uygun ticari bir preparat kullanılmıştır. Topraktan çinko uygulaması 1 ve 2 kg Zn da"1; yapraktan çinko uygulaması ise 25 g ve 50 g Zn da"1 dozlarında ve bunların 2 ve 3 kere tekrarlanması şeklinde yapılmıştır. Çeşitlerin başak uzunlukları, başakta dane sayılan ve bin dane ağırlıkları üzerine çinko uygulamalarının her hangi bir etkisi görülmemiş ancak, bitki boyu, başakta başakcık sayısı, üst boğum arası uzunluğu ve dane verimleri topraktan çinko uygulaması ile istatistiksel olarak anlamlı şekilde artmıştır. Dane veriminde kontrole göre en yüksek artış, topraktan 1 kg Zn da"1 uygulaması ile (%22.3) elde edilmiştir. Ancak topraktan uygulanan çinko dozları ( 1 ve 2 kg Zn da"1) arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık elde edilememiştir. Tohum ve yaprak uygulamalarının etkisi ise toprak uygulamasının gerisinde kalmıştır. Çinko uygulamalarının buğday çeşitlerinde dane ve şamarım çinko konsantrasyonları üzerine etkileri de istatistiksel olarak önemli olmuş, dane ve samanda en yüksek çinko konsantrasyonu yapraktan 3x50 g Zn da"1 uygulaması ile elde edilmiştir. Sonuçlar çinko eksikliğinin Eskişehir bölgesindeki buğday yetiştiriciliğinde önemli bir problem olduğuna işaret etmektedir.

This study was carried out in Eskişehir, in 1994-1996, to investigate the effect of Zn applications on grain yield, yield components, some morphological characters, and grain and straw Zn concentrations of 2 bread wheat (triticum aestivum) and 1 durum varieties. In soil and foliage applications Zinc Sulfate (ZnS04.7H20) was used as Zn source and in seed dressings a commercial chemical containing Zn as ZnO was used. Soil application rates were 1 and 2 kg Zn da"1, whereas foliar applications were 25 and 50 g Zn da"1, applied once, twice or three times. Spike length, number of kernels per spike and thousand kernel weight were not affected in general, but grain yield, number of spikelets per spike, plant height and peduncle length were significantly increased particularly by soil applications. The greatest yield increase was obtained by 1 kg Zn da"1 rate, but the difference between 1 and 2 kg rates was not statistically significant. Yield increases resulted from seed and foliar applications were lower than those by soil applications. The effect of Zn on grain and straw Zn concentrations was also significant. The highest Zn concentrations in both grain and straw were obtained by 3 x 50 g Zn da"1 foliar applications. These findings indicate the significance of Zn deficiency in wheat farming in Eskişehir region.