Hadis ilmi ile diğer islâmî ilimlerin eğitim-öğretim yöntemlerinin mukayesesi

Abstract

İslâm dini, ilim tahsilinde niyetin öncelikle Allah rızasını kazanmak olması, ilmin kişiye fayda sağlamak ve amel etmek için öğrenilmesi, iyi ve doğru bilginin herkesten alınabileceği gibi sebeplerle kısa zamanda bir ilim ve kültür medeniyeti hâline gelmiş, bu hususlara dikkat ettiği sürece gelişmiş, dikkat etmediğinde ise gerilemiştir. Araştırma kapsamında İslâm eğitim geleneğinin oluşumu ile birlikte Kur'an, hadis, fıkıh, kelâm ve tasavvuf ilimlerinde eğitim-öğretim yöntemleri incelenmiştir. İslâm eğitiminde ilim öğrenen ve öğreten kişinin dikkat etmesi gereken hususlar konusunda ilk asırlardaki Müslümanların gösterdikleri hassasiyet, İslâm kültürüne ait başta Kur'ân-ı Kerîm ve hadis-i şerifler olmak üzere temel eserlerin güvenilir bir şekilde günümüze aktarılmasını sağlamıştır. İslâm eğitim sistemine dair ilk dönemlerde yazı lmış kitaplar incelendiğinde adâb ve erkân konusunda öğretmen ve öğrencide bulunması gereken vasıflarla hadis eğitim-öğretiminde kabul edilen esaslar arasında büyük benzerlikler olduğu görülmektedir. Hadis öğrenim ve öğretim adâbı ile ilgili eserlerin İslâm eğitimine dair yazılmış eserlerden önce kaleme alınmış olması, İslâm eğitim sisteminin şekillenmesinde hadis ilminin de katkısı olduğunu göstermektedir. Araştırma esnasında daha çok İslâm tarihinin ilk dönemlerinde yazı lmı ş kaynaklar incelenmiş, klâsik eğitim-öğretim yöntemleri üzerinde durulmuş, tezin son bölümünde temel İslâmî ilimlerin eğitim-öğretim yöntemlerindeki benzer ve farklı noktalar vurgulanarak hadis ilminin diğer İslâmî ilimlerin eğitim-öğretim yöntemlerinin oluşumuna etkisine değinilmiştir.

The religion of Islam became a civilization of science and culture within a short time due to some reasons, such as accepting sake of Allah as intention initially, learning science in order to benefit from and practice it, and right and true knowledge as obtainable from anybody, and then it has developed as soon as it has cared about these points, on the contrary, it has retrogressed as soon as it has not. In the scope of the research, it is studied on the formation of tradition of Islamic education and also education methods in the sciences of the Qur'an, Hadith, Islamic Law, Islamic theology and Islamic mysticism. In the Islamic education, Muslims' attention in the early centuries to the subjects about which student and teacher must careful has caused to transmission of fundamental sources of Islamic culture -above all, the Qur'an and the Hadiths- to the present time safely. If early books about Islamic Education System are scrutinized, it will be obvious that there are great similarities between essential qualifications of instructor and student about norms and methods (adab and arkan) and accepted principles in the Hadith Education. Written works on the norms of Hadith Education before the works on Islamic Education show contribution of science of Hadith in the formation of Islamic Education System. In the research, it is studied on the sources written in the early centuries of Islam, and deliberated on the traditional education methods. In the last chapter of the dissertation, it is indicated influence of science of Hadith on the teaching of the other Islamic Sciences, emphasizing on similarities and differences among methods of fundamental Islamic Sciences.