Türk ceza adalet sisteminde uzlaşma kurumu

Abstract

Uzlaşma kurumunun asli amacı adaletin sağlanmasıdır. Uzlaşma kurumu, adaleti hem mağdur hem şüpheli/sanık hem de toplum için sağlamaya çalışmaktadır. Uzlaşma kurumu, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu ve 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu ile birlikte ülkemizde uygulanmaya başlamıştır. Konu ile ilgili yürürlükte olan bir yönetmelik de bulunmaktadır. Yasal düzenlemelerin olumlu yönleri olduğu gibi eksiklikleri de mevcuttur. Ama uzlaşma kurumunun amaçlarının gerçekleşmesinin sağlanması ve etkin bir şekilde uygulanması için, hakimlerin, savcıların ve toplumun uzlaşma kurumu hakkında eğitilmesi ve konusunda uzman uzlaştırmacıların yetiştirilmesi gerekmektedir. Günümüzde bu konularda çok ciddi eksiklikler yaşanmaktadır. Söz konusu eksikliklerin, Adalet Bakanlığı aracılığıyla hakim ve savcılar için özel ve katılımı zorunlu eğitimler düzenlenmesi, uzlaştırmacı yetiştiren seminerler ve kurslar organize edilmesi, adalet saraylarında uzlaştırmacıların uzlaşma sürecinde kullanabilecekleri ve gizli görüşmeler yapmaya uygun mekanlar hazırlanması, baroların da yardımı ile toplumu bilgilendirmek amacıyla konferanslar düzenlenmesi ve uzlaştırma kitapçıklarının basım-yayım, internet vb yollarla halka ulaştırılması gibi çeşitli çalışmalar yapılması ile giderilmesi mümkündür. Konu ile ilgili olarak özverili bir şekilde çalışılması durumunda, bu çalışmaların sonuç vereceği ve uzlaşma kurumu hakkına doğru bilincin oluşacağı bir gerçektir. Kanımızca uzlaşma kurumu pek çok amaca hizmet edecek, toplumun hoşgörüsünü arttıracak, bireylerin dışlanmamasına aksine toplum içine dahil edilmesine sebep olacak, ihtilafların tarafları yıpratmadan kısa bir süre içinde nihayete ermesine yardımcı olacak bir kurumdur. Uzlaşma kurumu mağdura, şüpheli/sanığa, topluma ve yargı organlarına hizmet etmektedir. Tüm bu nedenlerden dolayı, üstünde çalışılmaya ve önemsenmeye değer bir konudur. Tez çalışmamızın ilk bölümünde, uzlaşma kavramı ve hukuksal niteliği, uzlaşma kurumunun doğumu üzerinde etkisi olan hususlar, kurumun benzer kurumlarla olan ilişkisi, kurumun yabancı hukuklardaki durumu, Ceza ve Ceza Usul Kanunundaki temel ilkeleri ile olan ilişkisi irdelenmiş, ikinci bölümde uzlaşma kurumunun düzenleniş biçimi, koşulları ve usulü incelenmiş, sonuç bölümünde ise, uzlaşmanın sonuçları ve faydaları üzerinde durulmuştur.

The fundamental purpose of reconciliation is to secure the justice. Reconciliation means trying to secure justice not only for victim or for the suspect/accused but also for the society. Reconciliation entered into Turkish law with the enactment of the Turkish Penal Code numbered 5237, the Code of Criminal Procedure numbered 5271 and the Child Protection Code numbered 5395. There is a regulation in force concerning this matter, as well. While there are some positive aspects of the legal arrangements, there are also some deficits. In addition, judges, prosecutors and the society need to be trained for reconciliation and expert reconcilers need to be educated for reconciliation to serve its purposes and to be practiced effectively. However, there are currently serious deficiencies regarding these issues. These deficiencies can be filled if obligatory training seminars special for judges and prosecutors are organized by the Ministry of Justice, seminars and training courses are held to train reconcilers, reconciliation rooms are made available in courthouses for confidential communications during reconciliation processes, conferences are organized to increase public awareness in cooperation with bar associations, booklets about reconciliation are distributed to public via press, internet, etc. It is a fact that if a selfless endeavor is made, these efforts will come to a successful conclusion and the right awareness for reconciliation will be achieved. From our standpoint, reconciliation will serve many purposes, increase tolerance among the society, cause individuals not to be excluded, in contrary to be included in the society, and last but not least will help disputes to be settled in a short time without causing an attrition for any parties. Reconciliation serves victims, suspects/accused, society and judicial bodies. For all of the aforementioned reasons, reconciliation can be deemed worth to attach importance to and work on. In the first part of our thesis, we will elaborate on the reconciliation concept, its legal aspects, factors playing a role on the emergence of the reconciliation concept, its relation to other similar concepts, its use in foreign legal systems, its relation to fundamental principles of the Penal Code and the Code of Criminal Procedure. In the second part, further information will be given on arrangements, conditions and procedures of reconciliation. In the conclusion part, advantages and outcomes of reconciliation will be explained.