Marmara Bölgesi koşullarında yetiştirilen Arap atlarının döl verimi performanslarını etkileyen faktörlerin tespiti

Abstract

Bu çalışmada, Karacabey Tarım İşletmesi koşullarında yetiştirilen safkan Arap atlarında gebeliği etkileyen faktörlerin ve tayların büyüme performansının incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın materyalini bu kurumda 2000-2011 yılları yetiştirilmekte olan 232 adet Arap atı kısraklarından elde edilen 1437 adet gebelik, tay doğumu ve tay büyüme performanslarına ilişkin kayıtları kullanılmıştır. Gebelik süresi, iki gebelik arası süre, gebelik başına düşen tohumlama sayısı ve ovaryum çapı sırasıyla 337.16±0.25, 375.26±0.54 gün, 3.18±0.04 ve 49.26±0.15 milimetre (mm) olarak bulunmuştur. Tayların doğum, 6 ve 12 aylık ağırlıkları erkek taylar için 47.18±0.79, 206.22±3.10 ve 302.39±3.64 kg ve dişi taylar için 47.14±0.79, 206.08±3.11 ve 302.58±3.65 kg olarak saptanmıştır. Ayrıca, 6 ve 12 aylık tayların cidago yüksekliği erkekler için sırasıyla 125.63±1.14 ve 138.51±1.90 cm ve dişiler için 125.37±1.14 ve 138.03±1.91 cm olduğu tespit edilmiştir. Aynı dönemlerde beden uzunluğu ise erkekler için sırasıyla 129.25±1.22 ve 134.73±1.71 cm ve dişiler için 128.89±1.22 ve 134.30±1.72 cm olarak hesaplanmıştır. Tayların doğum ağırlığı üzerine tohumlama tipi (P<0.05) ve tohumlama tipi ile kısrak yaşı interaksiyonunun (P=0.01) etkisi oldukça önemli olduğu görülmüştür. Kısrak yaşının ve mevsimin ovaryum çapı üzerine etkisi önemli olmamasına rağmen Sıcaklık-Nem indeksi (P<0.05) ve yıl etkisinin (P<0.0001) ovaryum çapı üzerine etkisi önemli bulunmuştur. Bu çalışmanın sonuçları, kısrağın gebe kalmasında tohumlama zamanındaki Sıcaklık-nem indeksinin önemli olduğu, ilkbaharda doğan tayların yazın doğan taylardan daha hızlı geliştiğini, bu harada yetişen safkan Arap tayların diğer Arap taylarına göre 1 yaşına kadar cidago yüksekliğinin düşük ve beden uzunluğun yüksek olduğu sonucuna varılmıştır. Karacabey Tarım İşletmesinde damızlık seçiminde cidago yüksekliği fazla olan atlardan seçilmesi ve doğumun ilkbahar mevsiminde olması yönünde düzenleme yapılması ile döl verim özellikleri ve tay büyüme performansı yönünden olumlu ve iyi bir yetiştiriciliğin alınabileceği sonucuna varılmıştır.

The objective of this study was to determine the factors affecting reproductive performance and foal growth performance of purebred Arab horses grown under Karacabey Agricultural Farm conditions. The records of 232 mare and 1437 foals raised in this institution between 2000-2011 were used. The gestation length, the time between two gestations, the number of inseminations per pregnancy and the diameter of the ovary were found 337.16 ± 0.25, 375.26 ± 0.54 days, 3.18 ± 0.04 and 49.26 ± 0.15 milimeter (mm), respectively. The live weight at birth, 6 and 12 month old of foals were found to be 47.18 ± 0.79, 206.22 ± 3.10 and 302.39 ± 3.64 kg for males, and 47.14 ± 0.79, 206.08 ± 3.11 and 302.58 ± 3.65 kg for females, respectively. The withers height of 6 and 12 month old foals was calculated as 125.63 ± 1.14 and 138.51 ± 1.90 cm for males and 125.37 ± 1.14 and 138.03 ± 1.91 cm for females, respectively. In the same period, body length was calculated as 129.25 ± 1.22 and 134.73 ± 1.71 cm for males and 128.89 ± 1.22 and 134.30 ± 1.72 cm for females, respectively. It was found that the insemination type (P <0.05) and insemination type with the mare age interaction (P = 0.01) were very important for the birth weight of the foals. Although the effect of age and season on ovarian diameter was not significant, the effects of temperature-humidity index (THI) (P <0.05) and year effect (P <0.0001) on ovarium diameter were significant. The results of this study shows that the level of THI at the time of insemination is important on the ovarium length and also the foals born in the spring grows faster than the foals born in the summer. The withers height of was low and body length was high up to 1 year of age in this farm compared to the other farms. In Karacabey Farm, the results suggest that a selection for higher withers height is needed and increasing the number of spring born foals would result better growth performance which may result to improve the performance in this farm.