Uluslararası ticarette mali nitelikli korumacılık araçlarının kullanımına etki eden faktörlerin belirlenmesi

Abstract

Dünyada yaşanan gelişmelere bağlı olarak, devletin ekonomide varlığı değişime uğrarken, bu durumdan uluslararası ticaret sistemi de etkilenmektedir. Minimal devlet görüşünün benimsendiği dönemlerde serbest ticaret sistemi hakim paradigma, müdahaleci devlet görüşünün benmsendiği dönemlerde ise korumacılık hakim paradigma olmaktadır. Yaşanan bu gelişmeler dönemin hegemon gücü konumundaki ulus-devletler tarafından şekillendirilmektedir. Bu devletler kendi çıkarları doğrultusunda, gerek ikili ilişkiler ile doğrudan, gerekse dünya sistemine yön vermek için kuruluşlarında etkin oldukları uluslararası kuruluşlar aracılığıyla dolaylı olarak, diğer ülkeler üzerinde etkili olmaktadır. Dünyada politika belirleme ve uygulama inisiyatifine sahip ülkelerin ortak noktaları ekonomik gelişmişlik ve kalkınma düzeylerinin yüksek olması ve sahip oldukları hegemon güçtür. Bu tür ülkeler bir taraftan dünya genelinde serbestleşme söylemlerinde bulunurken, diğer taraftan da korumacı politikalar uygulamaktan da çekinmemektedir. Bu kapsamda Dünya Ticaret Örgütü'nün belirli kısıtlar altında kullanımına izin verdiği korumacılık araçlarına başvurulmaktadır. Bu araclar ülkelerin kamu maliyelerinde yarattıkları etki açısından mali nitelikli korumacılık araçları ve mali nitelikte olmayan korumacılık araçları olmak üzere ikiye ayrılabilmektedir. Bu çalışmada, negatif binomial regresyon analizi aracılığıyla uluslararası ticarette mali nitelikli korumacılık araçlarının kullanımına etki eden faktörler, hem ülke grupları hem de ülkeler bazında analiz edilmektedir. Çalışmada 1995-2016 yıllarını kapsayan 17 ülke verisinin ele alındığı veri seti kullanılmaktadır. Bağımlı değişken olarak alınan mali nitelikli korumacılık araçlarının kullanım sayısının, sayma sayılardan elde edilen pozitif değerli sayı olması, çok sayıda sıfır değer içermesi ve varyanslarının ortalamalarından büyük olması nedeniyle negatif binomial regresyon analizi yöntemi kullanılmaktadır. Mali nitelikli korumacılık araçları, gelişmiş ülkeler tarafından makroekonomik hedefler yerine, kişisel çıkarlar ön planda tutularak kullanılırken, orta ve düşük gelirli ülkeler tarafından ise ağırlıklı olarak makroekonomik hedefler ön planda tutularak kullanılmaktadır.

Depending on the developments experienced in the world, existence of the state in the economy is changing and the international trade system is also affected from this. Free trade system is dominant paradigm during periods when minimal state view is dominant, protectionism is dominant paradigm in periods when interventionist state view is dominant. These developments are shaped by the nation-states which are the hegemon power of the period. These states are influential in their own interests, directly through bilateral relations, indirectly through other international institutions, which they are active in their institutions to direct the world system. The common points of countries with policy initiative and implementation in the world are the high levels of economic growth and development and the hegemony power they possess. While, such countries are side with the discourse of liberalization in the world, on the other side they do not hesitate from implementation the protectionist policies. In this context, protectionism instruments that the World Trade Organization permits to use under certain restrictions are implemented. These instruments can be divided into fiscally protectionism instruments and non-fiscally protectionism instruments in terms of the impact that countries have on public finance. In this study, the factors affecting the use of fiscally protectionism instruments in international trade are analyzed based both country groups and countries through negative binomial regression analysis. The study uses a data set of 17 countries from over the period 1995-2016. Negative binomial regression analysis method is used because the number of use of fiscally protectionism instruments taken as dependent variables is positive number obtained from counting numbers, contains a large number of zero values and larger than the average of the variances. Fiscally protectionism instruments are used by developed countries in front of macroeconomic objectives rather than personal interests, while medium and low-income countries mainly use macroeconomic objectives in the foreground.