Farklı azot dozlarının ve uygulama zamanının pamuk bitkisinde (gossypium hirsutum L.) verim, verim kompenentleri ve erkenciliği üzerine etkisi

Abstract

Bu araştırma azot dozlarının ve uygulama zamanının pamuk bitkisinde verim, verim komponentleri ve erkenciliği üzerine olan etkisini saptamak amacıyla yapılmıştır. Fosforun taban gübresi olarak verildiği denemede kullanılan azot dozları ve uygulama zamanları şöyledir; N0 = 0 kg/da N (Kontrol) N5 = 5 kg/da N (Tümü Ekimde); N5 (1/2+1/2) = 5 kg/da N (Yarısı ekimde, yarısı birinci suda); N10 = 10 kg/da N (Tümü ekimde); N10 (1/2 + 1/2) = 10 kg/da (Yarısı ekimde, yarısı birinci suda); N15 = 15 kg/da N (Tümü ekimde) N15(1/2 + 1/2)= 15 kg/da N (Yarısı ekimde, yarısı birinci suda). Nazilli-84 pamuk çeşidi ile yapılan deneme üç tekerrürlü Tesadüf Bloklarında tasarlanmış ve 1988 yılında Aydın ilinin Koçarlı ilçesinde kurulmuştur. Araştırmada uygulanan azot dozlarının ve uygulama zamanının bitki boyu, çiçeklenme süresi, koza açma süresi ve birinci el kütlü oranı üzerine olan etkisi önemli çıkmıştır. Azot dozu arttıkça vegetatif ve generatif gelişme artmış buna karşılık olgunlaşma (erkencilik) gecikmiştir. Uygulanan muamelelerin ortalama koza, ağırlığı ve koza başına kütlü ağırlığına olan etkisi önemsiz çıkmıştır. Ancak artan azot dozları koza ağırlığını ve koza başına kütlü ağırlığını az da olsa artırmıştır. Tek yıllık bir gübre denemesi sonucuna göre uygun bir doz önerisi yapmak pek doğru olmamakla birlikte, daha önceki yıllarda yapılan benzer çalışmaların da sonuçlarına bakarak Pamuk bitkisine verilecek azotlu gübre miktarının toprağın yapısına ve besin maddeleri içeriğine bağlı olarak değiştiğini, deneme yerinin toprak özelliğine sahip yerlerde dekara 10 kg saf azot dozunun yarısının ekimde yarısının da birinci suda verilmesinin uygun olduğunu söyleyebiliriz.

This research has been carried out to investigate the effects of several nitrogen levels and their application times on raw cotton yield and earliness of cotton plant (G. hirsutum L.). In the experiment a new bred variety, Nazilli-84, was used in a Randomized Block designe with three reps in Koçarlı, Aydın, in 1988. Nitrogen levels and their application times ara given as follows N0 = Control (Unfertilized) N5 = 5 kg N/da (Entirely at seeding) N5(1/2 + 1/2) = 5 kg N/da (Half at seeding, half at first irrigation) N10 = 10 kg N/da (Entirely at seeding) N10(1/2 +1/2)= 10 kg N/da (Half at seeding, half at first irrigation) N15 = 15 kg N/da (Entirely at seeding) N15 (1/2 + 1/2) =15 kg N/da (Half at seeding, half at first irrigation) The results of the research may be summeried as followings. 1- The increasing nitrogen fertilizers significantly increased vegetatif growth and delayed maturation. 2- Flowering and first ball opening periods in respect of earliness have given similar results with the ratios of first hand seedcotton. 3- Effects of nitrogefi levels and application times on seedcotton yield appeared significant. Two-parted applications of N5 and N10 levels, except N15, produced more seedcotton yield than their entire applications at seeding. However, the highest seedcotton yield (377.3 kg/da) was obtained from N10(1/2 + 1/2) level and application time. The results of previous experiments and ours, indicated that 10 kg N per decare is very appropriate for high yield of cotton plant in this region.