Resimli çocuk kitaplarının zorbalık olgusu açısından döküman analizi ile incelenmesi

Abstract

Bu araştırmada, resimli çocuk kitaplarında okul zorbalığının nasıl işlendiğinin çok yönlü olarak belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın temel veri kaynağı okul zorbalığının çok yönlü olarak incelendiği resimli çocuk kitapları olduğu için araştırma nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi deseniyle yürütülmüştür. Bu doğrultuda 50 resimli çocuk kitabı incelenmiştir. Araştırma verileri, zorbalık alan yazın taraması sonucunda araştırmacı tarafından geliştirilen kontrol listesi ile toplanmıştır. Araştırma verilerinin analizi, kontrol listesinde yer alan maddelerin eserlerde tekrarlanma sayısının belirlenmesiyle yapılmıştır. Araştırma bulgularına göre incelenen eserlerin tamamında zorbalıkla ilgili bilgilere yer verilmiştir. Ayrıca araştırma sonuçlarına göre incelenen eserlerde, zorbalığın tanımını çağrıştıran ifadelere en sıklıkla bir eserde (E26) yer verildiği, zorbalık türlerinden en sıklıkla sözel zorbalığın (%50.6) işlendiği, bunu ikinci sırada fiziksel zorbalığın (%25.9) izlediği, cinsiyet açısından zorbalık yapanların sekiz eserde erkekler olduğu, yedi eserde ise kızlar olduğu, zorbalık eylemlerine maruz kalan bireylerin cinsiyetinin ise eserlerin dokuzunda erkekler, yedisinde ise kızlar olduğu, zorbalık eylemlerinde bulunan bireylerin özelliklerinin en sıklıkla empati kurmama olduğu (33 eser) , zorbalığa maruz kalan bireylerin özelliklerinin en sıklıkla fiziksel olarak zayıf/güçsüz olduğu, zorbalık eylemlerinin en fazla okul bahçesinde meydana geldiği, zorbalık eylemlerine maruz kalan bireylerin en sıklıkla zorbaya sözel olarak tepki gösterdiği, zorbalık eylemlerine maruz kalan bireylerin, zorbalıktan kurtulmak için en fazla özgüvenli olma sratejisini kullandıkları, mağdurların zorbalığa uğradığını en fazla annebabalarıyla paylaştıkları ve zorbalık eylemlerine tanık olan seyircilerin en fazla sessiz kalmayı tercih ettikleri belirlenmiştir. Sonuç olarak çocukların eserlerle erken yaşlardan itibaren buluşmasıyla hem zorbalığa yönelik bir farkındalık kazandırılması hem de bu yolla zorbalıkta seyirci kalınmamasının zorbalığa uğrayan çocuk açısından öneminin anlaşılması sağlanabilir.

Within this research it is aimed to determine in a multi-perspective way how school bullying is addressed in illustrated children’s books. Since the basic data source of the research is illustrated children’s books in which the school bullying is investigated in a multi perspective way, document analysis which is one of the qualitative research methods was used. Accordingly fifty illustrated children’s books were investigated. The data of the research was collected through control list, which was developed by the researcher, following the bullying literature review. The analysis of the research data was carried out by determining the number of the repetition of the items involved in the control list within the books. According to the findings of the research the information regarding bullying was included in all of the books investigated. According to the result of the research, within the books investigated, it was determined that the statements that evoke the definition of the bullying were included mostly in only one book (E26), among bullying types mostly verbal bullying was dealt with (50.6 %), which is followed by physical bullying, in eight books the one who bullies are males, in seven books they are females, those who are exposed to bullying are male in nine books, in seven books are females, bullies mostly are devote of empathy (33 books), victims mostly were physically weak, the bullying actions mostly take place in school gardens, victims mostly respond to verbal reactions towards the bully, and utilize the strategy of being self-confident in order to get rid of the bullying, the victims mostly share their bullying experiences with their parents and the bystanders mostly prefer to keep silent regarding the bullying experiences. As a result, by encountering the children these kinds of books, it can be ensured that children can have awareness toward bullying and they can understand the importance of being not a mere bystander in the sense of victim.