Marmara Bölgesinde yetiştirilen önemli üzüm çeşitlerinin muhafazasında değişik fumigasyon yöntemlerinin bazı kalite faktörlerine etkisi üzerinde araştırmalar

Abstract

Bu çalışmada Marmara Bölgesinde yetiştirilen bazı önemli sofralık üzüm çeşitlerinin muhafazasında değişik fümigasyon yöntemlerinin kaliteye etkisi incelenmiştir. Fümigasyon yöntemleri olarak yerli hazırlanan sıvı ve katı generatörler, yabancı katı generatör ve geleneksel sıvılaştırılmış SO2 fümigasyonu denenmiştir. Alphonse Lavallee, Hafızali ve Kozak Siyahı çeşitleri 0±1°C'deki depolarda 3 ay süre ile muhafaza edilmişlerdir. Birinciyıl denemesinde Alphonse Lavallee ve Hafızali çeşitlerinde sıvı ve katı SO2 generatörleri delikli, Kozak Siyahı çeşidinde deliksiz polietilen torbalar içerisinde kullanılmışlardır. İkinci yıl denemesinde ise bütün çeşitlerde sıvı generatörler delikli, katı generatörler ise deliksiz ambalajlarda denenmiştir. Deneme 1990-1992 yılları arasında iki yıl olarak yürütülmüştür. Alınan sonuçlar şu şekilde özetlenebilir; 1. Alphonse Lavallee çeşidinde ilk yıl basınçla sıvılaştırılmış SO2 ile fümige edilen üzümlerde suda eriyebilir kuru madde oranı daha yüksek olmuştur. İkinci yılda ise uygulamalar arasında farklılık bulunmamıştır. Hafızali çeşidinde ikinci yılda basınçla sıvılaştırılmış SO2 fümigasyonu ve sıvı SO2 generatörleri ile muhafaza edilen üzümlerde suda eriyebilir kuru madde muhafaza süresi sonunda diğer uygulamalara oranla daha yüksek bulunmuştur. Kozak Siyahı çeşidinde basınçla sıvılaştırılmış SO2 fümigasyonu birinci yılda en yüksek kuru madde değerini vermiştir. İkinci yılda da dokuzuncu haftada sıvı generatörlerle birlikte bu yöntemde kuru madde daha yüksek bulunmuştur. 2. Fümigasyon yöntemleri sadece ikinci yılda Alphonse Lavallee çeşidinde muhafaza süreleri ile interaksiyon halinde üzümlerdeki titre edilebilir asit miktarına etkili olmuşlardır. Bu çeşitde asit miktarındaki azalma sıvı generatörlerde daha etkili olmuştur. Muhafaza süresince asit miktarında azalma bütün çeşitlerde gerçekleşmiştir. 3. Fümigasyon yöntemleri olgunluk indisi değerine etkili bulunmamışlardır. 4. Sıvı ve katı SO2 generatörlerinin aynı tip ambalaj içerisinde kullanıldığı ilk yılda fümigasyon yöntemleri üzümlerdeki invert şeker miktarını etkilememişlerdir. Sıvı generatörlerin delikli, katı generatörlerin deliksiz ambalaj içerisinde kullanıldığı ikinci yılda fümigasyon yöntemleri ve muhafaza süresi interaksiyonu Alphonse Lavallee ve Hafızali çeşidinde invert şeker miktarına etkili bulunmuştur. Alphonse Lavallee çeşidinde yabancı katı generatör uygulamasında invert şeker miktarı muhafaza süresince önemli oranda değişmemiştir. Kozak Siyahı çeşidinde ilk yıl olduğu gibi fümigasyon yöntemleri etkili bulunmamıştır. 5. Katı generatörlerde doz ve muhafaza süresi ile birlikte genel SC^miktarındaki artış diğer uygulamalara göre daha fazladır. Basınçla sıvılaştırılmış SO2 uygulanan ve sıvı generatörleri ile muhafaza edilen üzümlerde genel SO2 miktarı muhafaza süresince artmamıştır. Serbest SO2 miktarı açısından fümigasyon uygulamaları arasında farklılık ik yıl denemesinde saptanamamıştır. Bunun nedeni sıvı ve katı generatörlerin aynı tip ambalaj içerisinde kullanılmasıdır. İlk yılda muhafaza süresi boyunca serbest SO2 miktarında azalış görülmüştür. Benzer sonuçlar ikinci yılda sıvı generatörler ve geleneksel fümigasyon yönteminde alınmıştır. Katı SO2generatörleri ile muhafaza edilen üzümlerde bağlı SO2 miktarı serbest SO2'e oranla daha yüksek çıkmıştır. 6. Üzümlerdeki çürüme oranı üzerine fümigasyon yöntemleri ile muhafaza süresi interaksiyonu ikinci yılda Alphonse Lavallee çeşidi hariç her iki yılda etkili olmuştur. İlk yılda Alphonse Lavallee çeşidinde sıvılaştırılmış SO2 fümigasyonu uygulamasında altıncı haftada, sıvı generatörlerin düşük dozlarında ise dokuzuncu haftada çürüme önemli oranda artmıştır. Hafızali çeşidinde on iki haftalık muhafaza süresi sonunda sıvı generatörlerin 2 g Na2S2C>5 / kg üzüm dozunda çürüme diğer uygulamalardan daha fazla olmuştur. Kozak Siyahı çeşidinde sıvı ve katı generatörler önemli oranda çürümeye neden olmamışlardır. Sıvılaştırılmış SO2 ile fümige edilen üzümlerde ise üçüncü haftada çürüme önemli oranda artmıştır. İkinci yılda Alphonse Lavallöe çeşidinde bütün uygulamalarda önemli oranda çürüme görülmemiştir. Hafızali ve Kozak Siyahı çeşitlerinde yerli katı SO2generatörleri çürümelerin kontrolünde daha etkili olmuştur. Alphonse L&vallee ve Hafızalı çeşitlerinde sıvı ve katı generatörlerin delikli ambalaj içerisinde kullanıldığı koşullarda ağarma açısından uygulamalar arasında farklılık bulunamamıştır. Deliksiz polietilen ambalaj içerisine konan generatörlerle muhafaza edilen Kozak Siyahı çeşidinde sıvı generatörlerde ağarmanın daha fazla olduğu tesbit edilmiştir. İkinciyiIda özellikle Alphonse Lavallâe ve Kozak Siyahı çeşitlerinde katı generatörlerde kullanılanNa2S2O5 dozu ile birlikte ağarmanın arttığı gözlenmiştir. Hafızali çeşidinde yerli olarak hazırlanan katı generatörlerin meydana getirdiği ağarma oranı yabancı katı generatörlerdenfazla olmamıştır. 7. Tane sapı ve salkım iskeletindeki nem oranı üzerine fümigasyon yöntemleri ile muhafaza süresi arasındaki interaksiyonun etkisi önemli düzeyde bulunmuştur. Sıvılaştırılmış S O2 fümigasyonu her üç çeşitte diğer uygulamalara göre daha fazla nem kaybına neden olmuştur. 8. Salkım iskeleti ve tane sapı rengi sıvı ve katı generatörlerde muhafaza süresi sonuna kadar korunabilmiştir. Yalnız katı generatörlerde SO2 gazından dolayı renkte bir miktar açılmalarmeydana gelmiştir. 9. Değişik fümigasyon uygulamaları arasında, ambalaj içerisinde yaratılan SO2 konsantrasyonu açısından önemli farklılıklar muhafazanın ilk onbeş günlük peryodunda ortaya çıkmıştır. Yerli olarak hazırlanan katı generatörlerde muhafazanın hemen başlangıcında S O2oranı yabancı üzüm koruyucunun yaklaşık iki katına çıkmıştır. Üçüncü haftadan itibaren uygulamaların ortamda oluşturduğu SO2 konsantrasyonları birbirine yakın seyretmiştir. Dokuzuncu haftadan sonra SO2 miktarının hazırladığımız katı generatörde bir miktar artması uzun süreli muhafazalar için avantajlı bulunmuştur. 10. Alphonse Lavallee çeşidinde basınçla sıvılaştırılmış SO2 ile fümigasyona tabi tutulan üzümlerde tat ve görünüm ilk yıl muhafaza süresi boyunca iyice, ikinci yıl ise dokuzuncu haftada iyi bulunmuştur. İlk yıl sıvı ve katı SC^generatörlerindejüri puanları geleneksel yönteme göre daha yüksek olmuştur. İkinci yılda yabancı katı generatörlerle muhafaza edilen üzümlerde tat ve görünüm iyinin altına düşmemiştir. Hafızali çeşidinde sıvı ve katı generatörlerin delikli ambalaj içerisinde kullanıldığı koşullarda tat ve görünüm açısından belirgin bir farklılık ortaya çıkmamıştır. İkinci yılda yerli katı generatörlerin 1 g dozunda üzümlerin aldığı puanlar yabancı katı generatörden fazla olmuştur. Kozak Siyahı çeşidinde muhafaza süresi sonunda ilk yıl deliksiz ambalaj içerisinde sıvı generatörlerin 1.5 g dozunda, ikinci yıl delikli ambalajlarda sıvı generatörlerin bütün dozlarında tat ve görünüm iyi bulunmuştur. 11. Tekirdağ ve yöresinde yetiştirilen Alphonse Lavallee çeşidinin muhafazasında delikli ambalajlarda sıvı ve yerli katı generatörlerin, deliksiz ambalajda ise yabancı katı generatörlerin kullanımı önerilmiştir. Hafızali ve Kozak Siyahı çeşitlerinde ise katı SO2 generatörleri ile basınçla sıvı (aştırılmış S O2 fümigasyonunun kullanılması uygun bulunmuştur. Doz olarak ise Alphonse Lavallöe çeşidinde sıvı generatörlerin 2 g, katı generatörlerin 1 g, Hafızali ve Kozak Siyahı çeşitlerinde ise yine katı generatörlerin çeşitlere göre sırasıyla 1 ve 1.5 g dozları uygun bulunmuştur.

In this study, the effects of different fumigation methods on the storage quality of some important table grapes grown in Marmara Region were investigated. Fumigation treatments involved liquified SO2 and liquid and solid generators which were prepared by us, original solid generators and common fumigation method by liquified SO2 . Alphonse Lavallee, Hafızali and Kozak Siyahı cultivars were kept in cold rooms for 3 months at 0±1 °C. İn the first year experiment liquid and solid generators were used in perforated polyethylene bags for Alphonse Lavallee and Hafızali cvs., and in unvented polyethylene bags for Kozak Siyahı cv. İn the second year experiment, liquid generators were used in perforated packages and solid generators in unvented packages for ali cultivars. Experiments were carried out betvveen 1990 and 1992. The results obtained from these experiments were summarized as follows. 1. The soluble solids were higher in grapes fumigated with SO2 gas at Alphonse Lavallee in the first year of experiment. There was no difference betvveen treatments in the second year. The total soluble solids were found to be higher in grapes that fumigated with SO2 gas fumigation method and liquid generators for Hafızali cultivar at the end of storage period in the second year. The SO2 gas fumigation gave the highest soluble solids value at Kozak Siyahı cultivar in first year. İn addition to this method, the soluble solids were higher in liquid generatör treatments in the second year 2. The interaction of fumigation methods and storage periods affected titratable acidity at Alphonse Lavallee in only second year. The decreasing in acidity was more clear at liquid generatör treatments for this cultivar. İt was also found that there was a decrease in acidity with storage periods in ali cultivars. 3. Fumigation methods had no effect on maturity indice. 4. Fumigation methods did not influence the reducing sugar content of grapes in the first year of experiment that liquid and solid generators were used in same type containers. The interaction betvveen fumigation methods and storage periods affected reducing sugar content in Hafızali and Alphonse Lavallee cultivars in the second year that liquid and solid generators were used in vented and unvented packages respectively. The reducing sugar content didn't varied markedly in original solid generatör treatment at Alphonse Lavallee. Fumigation methods were not effective in both years for Kozak Siyahı. 5. Total SO2Contents in grape berries were increased by solid generators much more than the other treatments due to dose of Na2S2Os and duration. Total SO2 contents were not increased by SO2 gas fumigation and liquid generatör treatments över time. The free SO2 did not dıffer significantly betvveen treatments as we used liquid and solid generators in the same package. İt decreased with storage. Similar results were obtained from liquid generators and conventional SO2 fumigation in the second year. The bound form of SO2 was higher than free SO2 content in berries which were stored with solid generators. 6. The interaction betvveen fumigation methods and storage periodsvvas significant on decay of grapes except Alphonse Lavallee in the second year. The decay increased significantly at 6th week for Alphonse Lavallee grapes that SO2 gas had been treated and for lovver doses of liquid generators at 9th week in the first year. The dose of 2 g Na2S2O5 / kg grape of the liguid generators caused more decay than the other treatments for Hafızali cultivar at the end of storage period. The liquid and solid generators didn't cause significant decay at Kozak Siyahı grapes. The decay increased significantlyat3th week at SO2 gas treatment. İn second year, there vvas no significant decay in ali treatments at Alphonse Lavallee grapes. The liquid generators vvhich vvere prepared by us controlled decay effectively for Hafızali and Kozak Siyahı cultivars. There vvas no significant difference betvveen bleaching index values of treatments for Alphonse Lavallee and Hafızali cultivars because of using ali of the generators in vented liner. Bleaching vvas generally much higher vvith liquid generators at the conditions that ali generators used in unvented liner for Kozak Siyahı cultivar. İt vvas determined that bleaching index value increases vvith Na2S20s dose in solid generators, especially for Alphonse Lavallee and Kozak Siyahı cultivars. 7. İnteraction betvveen fumigation methods and storage periods on the desiccation of stem and pedicels vvas found significant. The desiccation vvas much more than the other treatments vvith the SO2 gas fumigation method at ali three cultivars. 8. The vvater-vapor barrier effect of polyethylene liners had preserved green color of stems vvith liquid and solid generators. But slight bleaching vvas appeared on stems dueto in-package high SO2concentration of solid generators. 9. There vvas a marked difference in SOsconcentration betvveen liquid generatör and solid generators vvithin tvvo vveeks. The concentration of our solid generatör vvas about tvvice as high as original solid generatör in first day of storage. The SO2 concentrations shovved about the same pattern among generators after 3th vveek. The slight increase in S02concentrationafter9 th vveek of solid generatör that vve prepared vvas accepted as an advantage. 10. Flavor and appearence of the grapes that fumigated vvith SO2 gas vvere rated rather good during storage period in the first year of experiment and good at the 9 th vveek in second year. The sensory evaluation points vvere higher for liquid and solid generators in vented liner than conventional method. Flavor and appearence ratings did not decrease belovv to line of good. There vvas no clear difference betvveen liquid and solid generators in vented packagesfor Hafızalı cultivar. The ratings of 1 g Na2S2O5 / kg grape dose of solid generators that vve prepared vvere higher than original solid generatör in unvented package. Flavor and appearence of grapes that stored vvith liguid generators vvere evaluated as vvell for 1.5 g dose in unvented package and ali doses in vented packages at Kozak Siyahı cultivar at the end of storage period. 11. The use of liquid and solid generators vvhich vvere prepared by us in vented packages, also original solid generatör in unvented package can be recommended for Alphonse Lavallee cultivar grown Tekirdağ conditions. For the other cultivars-Hafızali and Kozak Siyahı- the SO2 gas fumigation or solid generators should be used. The most suitable doses vvere 2 g Na2S2Os / kg grape of liquid generators and 1 g Na2S20s / kg grape of solid generators for Alphonse Lavallee; 1 and 1.5 g doses of solid generators for Hafızali and Kozak Siyahı cultivars respectively.