Erken sonbahar beslemesinde kullanılacak ipek böceği yumurtalarının eldesi için uygun yapay inficar yöntemlerinin araştırılması

Abstract

Bu araştırmada, ilkbahar beslemesinde üretilen hibrit yumurtalardan yılda birden fazla yapılacak üretimlerde yararlanabilmek için uygulanan farklı yapay inficar yöntemleri denenmiştir . Yöntemlerin uygulanmasında, inficar oranına etki eden farklı faktörler denenerek yüksek inficar oranını veren kombinasyonların saptanması amaçlanmıştır, ikinci besleme için en uygun yöntemin seçiminde, yüksek inficar oranı eldesi yanında, besleme başlangıcına uygunluğu ve pratiğe aktarılabilme özellikleri de dikkate alınmıştır. Araştırma, iki yıl süre ile îpekböcek-çiliği Araştırma Enstitüsü'nde yürütülmüştür. Araştırmanın materyalini,ilkbahar beslemesi sonucu elde edilen Japon (N erkek hattı) ve Çin (M dişi hattı ). kelebeklerin çiftleştirilmesinden elde edilen hibrit yumurtalar oluşturmuş-. tur. Diyapoz tipli bu yumurtalara ön-diyapoz dönemlerinde uygu-; lanan yapay inficar muamelelerinde, yöntemlere göre değişmek -üzere direkt HC1 ve 5° C'lik ortamda muhafazayla birlikte HC1 muamelesinden yararlanılmıştır. Yöntemlerin uygulanmasının ardından, kuluçka dönemleri tamamlatılan yumurtaların inficar oranları hesaplanmıştır. Araştırmada yapay inficar yöntemleriyle elde edilen sonuçlar özet olarak aşağıda verilmiştir: Isıtılmış asitle muamele yönteminde öncelikle asitle muamele zamanının saptanması önemlidir.En uygun asitle muamele zamanının belirlenmesi amacıyla yumurtlamanın 18,20,22 ve 24. saatlerindeki muamelelerden sırasıyla, E91.67, 5J95.80, E97.03 inficar oranı saptanmıştır. Yumurtlamadan sonra geçen süre uzadıkça inficar oranının da arttığı görülmektedir. Yöntemde, yumurtalara 5 ve 5.5 dakikalık asitle muamele uygulanmış ve %96.18, R93.83 inficar oranı elde edilmiştir. 5 dakikalık muamelenin inficar oranı yanı sıra yararlı kuluçka oranımda arttırdığı belirlenmiştir. Elde edilen bulgulardan, ısıtılmış asitle muamele yönteminde yüksek inficar eldesi için asitle muamele zamanını 24. saat ve muamele süresini de 5 dakika olarak önermek mümkündür. Oda sıcaklığında asit muamelesi yönteminde, asitle muamele zamanı,yumurtlamadan sonra geçen süre ile çözeltinin sıcaklığı ve muamele süresi arasında sıkı bir ilişki vardır. Yöntemin uygulanışında en uygun asitle muamele zamanının saptanması amacıyla 15,20 ve 25 saatlik yumurtalar asitle muamele edilerek, %94.22,%96.11 ve %96.62 inficar oranı elde edilmiştir.Yumurtlamanın 15. saatindeki asit muamelesinin inficar oranını düşürdüğü saptanmıştır.Asitle muamele süresinin saptanması için yumurtalara uygulanan 30,40 ye 50 dakikalık asit muamelesi sonucunda ise %96.54,%96.38 ve ÎJ94.01 inficar oranı elde edilmiştir .Asitle muamelenin 40 dakikadan fazla sürdürülmesinin inficar oranını düşürdüğü görülmektedir.iki yıllık verilerin ortalaması olarak verilen bu değerlerin yanı sıra yılların ayrı ayrı değerlendirilmesi göz önünde bulundurulduğunda, yumurtlamanın 20-25. saatleri arasında 30 dakikalık muamelenin inficar oranını arttıran en uygun kombinasyon olduğu belirlenmiştir. Yumurtaların ısıtılmış asitle muamele edildikten sonra soğukta muhafaza yönteminde, yumurtaların 20,30,40 ve 50 günlük sürelerle çözelti içinde ve doğrudan muhafazası denenmiştir. Yumurtaların belirtilen sürelerde NaCl çözeltisi (pH=8, konsantrasyon %0.85) içinde soğukta muhafaza edilmesinin infi-cara olan etkisinin olumsuz olduğu belirlenmiştir. Çözelti içinde muhafaza edilen yumurtaların muhafaza süreleri sonunda kuluçkaya alındıklarında, renk değişimi gösterdikleri fakat yaklaşık 5J8O' inin kuluçka dönemini tamamlayamayarak öldüğü görülmüştür.Bu yüzden elde edilen inficar oranları çok düşük olmuş ve yumurtaların çözelti içinde muhafaza edilmesiyle, üzerinde çalışılan bu hatlarla yeni bir besleme yapılamayacağı belirlenmiştir. Asitle muameleden sonra doğrudan soğukta muhafaza edilen yumurtalarda 20,30,40 ve 50 günlük süreler sonunda %87.65,%83-.22, %71.91,%50.99 inficar oranları saptanmıştır.Elde edilen bulgular, muhafaza süresinin uzamasıyla inficar oranının giderek azaldığını göstermiştir.Sürenin 40 güne uzamasıyla yumurtalarda kuruma olduğu gözlenmiş ve yararlı kuluçka oranının da çok düştüğü belirlenmiştir. Bu yüzden asitle muamele edilmiş yumurtaların soğukta muhafaza edilmesi gereken durumlarda, bu sürenin en fazla 30 gün sürmesini önermek mümkündür. Ancak belirtilen süre sonunda elde edilen inficar oranının diğer yöntemlerde saptanan değerlerden düşük olduğu saptanmıştır. Soğukta muhafazadan sonra asit muamelesi yöntemi normal ve kısa süreli muhafaza olarak iki bölümde incelenmiştir. Normal soğuk hava muhafazasında,40,50 ve 60 günlük süreler sonunda %96.64,%97.42,ve &94.16 inficar oranları saptanmıştır. Yumurtaların 5’C'lik ortamda 50 gün muhafaza edilmesiyle en yüksek inficar oranı elde edilirken bu sürenin uzatılması sonucu inficar oranının düştüğü belirlenmiştir. Yumurtaların soğuk muhafazaya kaldırılma zamanının saptanabilmesi için 40,45 ve 50. saatler alınmış ve bu süreler sonunda saptanan inficar oranları %96.58,%97.26 ve E94.38 olarak bulunmuştur.Değerlerden görüleceği üzere, yumurtaların yumurtlamadan sonra 45 saatten fazla bekletilmesi inficar oranını düşürmektedir . Kısa süreli soğukta muhafaza yönteminde ise,25,30 ve 35 günlük muhafaza süreleri sonunda, &91.16, %95.16 ve %95.25 inficar oranı elde edilmiştir.Sürenin uzamasıyla inficar oranının da giderek arttığı görülmüştür. Yüksek inficar eldesi için yumurtaların en az 30 gün 5"C’lik ortamda bekletilmelerinin gerektiği belirlenmiştir. Yumurtlamanın 30, 35 ve 40. saatlerinde soğuk havada muhafazaya alınan yumurtaların inficar oranlarında önemli bir farklılık olmadığı saptanmıştır. Çalışmada denenen yöntemlerde,yüksek inficar oranı sağlaması yanı sıra, Bursa ve çevresi için Ağustos ayı olarak belir-r lenen 2. besleme başlangıç zamanına uygunluğu da önem taşımaktadır. Yurdumuzda damızlık üreticilerinin bulunduğu bölge ve mevsim koşullarına bağlı olarak 20 Haziran - 15 Temmuz tarihleri arasında yumurta üretimi yapılmaktadır.Bu yüzden yumurta üretimi, besleme başlangıcı zamanı arasında kalan 25-60 günlük zamana uygun seçim yapılmalıdır. Yaygın asit muamelesi yönteminde ele alınan faktörlerin uygun kombinasyonları seçilerek yüksek inficar oranı saptandığı belirlenmiştir. Ancak,ilkbahar beslemesinin hemen ardından başlayan besleme ülkemizde yapılmadığı için bu yöntem çoğunlukla ıslah çalışmaları ve araştırmalar için yardımcı olacak yöntemlerdir. İkinci besleme başlangıç zamanına uyan iki yöntemden, asitle muamelenin ardından (doğrudan) soğuk havada muhafaza yöntemiyle elde edilen inficar oranının diğer yöntemden oldukça düşük olduğu belirlenmiştir. Bu yüzden, yüksek inficar oranının elde edilmesi ve ikinci besleme başlangıç zamanına uygunluğu açısından soğuk havada muhafazadan sonra asit muamelesi yönteminin uygun olduğu anlaşılmaktadır. Yöntemde, muhafaza süresinin belirlenmesinde ilkbahardaki üretimle ikinci besleme başlangıç zamanı arasında geçen süre önem kazanmaktadır. Nitekim, çalışmada uzun süre■;(50 gün) soğukta muhafaza sonunda en yüksek inficar oranı alındığı belirlenmesine karşılık, bu sürenin besleme başlangıcına uygun olmadığı anlaşılmıştır. Bu yüzden muhafazanın 40 gün sürmesinin uygun olacağı belirlenmiştir. Türkiye'de ipekböcekçiliğini geliştirmek için bu gün yaygın olarak uygulanan ilkbahardaki bir mevsimlik besleme ile birlikte ikinci beslemeyi de arttırmak gerekmektedir.önümüzdeki yıllarda GAP bölgesinin devreye girmesiyle birlikte yurdumuzda ikinci besleme daha geniş bir bölgede yapılabilecektir.Bu takdirde, bu bölgeler için ikinci besleme başlangıç zamanlarını belirleyen yeni çalışmalara gereksinim olacaktır.

The research was carried out to investigate different artifical hatching methods in order to rear silkworm more than one time in a year. Aim of applying different methods was to determine the factors influencing high hathing rate. The research was carried out for two years and materials were hybrid eggs of spring reared M (China-female) and N (Japan-male) lines. Eggs were treated with HC1 after ovulation, before and after cold storage in relation with different methods. It has been determinated that except of eggs in solution more than 85% hatching rate was obtained with ali methods. Houever, besides high hatching rate begining of second rearing time is important also. Concerning with these factors it has been determined that it is possible to apply especially two of the methods in Turkey. However, it has been determined that hatching rate of cold stored eggs after acid treatment was lower than the other method. The best result was obtained from acid treatment of eggs after cold storage. In addition, it has found out that with the second method the highest haching rate suitable for begining time of the second rearing is obtained after 40 days cold storage.