Poliklorlu bifenillerin (PCB'ler) hava-toprak arakesitindeki dağılımları

Abstract

Bu çalışmada, poliklorlu bifenillerin (PCB'ler) Bursa atmosferindeki ve topraklarındaki konsantrasyonları ile hava-toprak arakesitindeki gaz faz akılarının hesaplanmasıyla PCB hareketinin miktar ve yönü belirlenmiştir. Hava ve toprak örnekleri, Temmuz-2008 ile Haziran-2009 tarihleri arasında Bursa Test ve Analiz Laboratuvarı (BUTAL), Uludağ Üniversitesi Kampüsü (UÜK), Yavuzselim ve Mudanya örnekleme noktalarından toplanmıştır. Hava ve toprak örnekleri eş zamanlı olarak alınmıştır. Toprak örnekleri yaklaşık 10 m2'lik alanın 0-5 cm derinliğindeki 5 farklı noktasından toplanmış ve karıştırılmıştır. Gaz faz hava örnekleri toplanırken yüksek hacimli hava örnekleyicisi (YHHÖ) kullanılmıştır. Bölgelerdeki dış ortam hava ve toprak örneklerinde belirlenen ortalama konsantrasyon değerleri sırasıyla 360±210 pg/m3 ve 2 010±1 735 pg/g KM (kuru madde) (BUTAL), 310±215 pg/m3 ve 1 840±2 665 pg/g KM (UÜK), 305±85 pg/m3 ve 2 085±1 635 pg/g KM (Yavuzselim) ve 465±285 pg/m3 ve 535±515 pg/g KM (Mudanya) olarak bulunmuştur. Örnek alınan bölgelerde daha çok düşük ve orta molekül ağırlıklı PCB türlerine rastlanmıştır. Özellikle 3, 4 ve 5-klorlu bifeniller tüm bölgelerde baskın halde bulunmuştur. Bu dağılım literatürdeki diğer çalışmalarla benzerlik göstermiştir. Eş zamanlı olarak ölçülen gaz ve toprak örnekleri kullanılarak belirlenen ortalama net gaz faz akı değerleri -2 145±390 ng/m2gün (BUTAL), -2 080±6710 ng/m2gün (UÜK), 30±35 ng/m2gün (Yavuzselim), 8,5±17 ng/m2gün (Mudanya) olarak hesaplanmıştır. Hava-toprak değişim akıları için (-) değerler topraktan havaya buharlaşmayı, (+) değerler havadan toprağa çökelmeyi göstermektedir. Buna göre BUTAL ve UÜK bölgelerinde topraktan havaya doğru bir geçiş söz konusu iken, Yavuzselim ve Mudanya bölgelerinde havadan toprağa doğru geçiş olduğu görülmüştür.

In this study, concentrations of polychlorinated biphenyls (PCBs) in air and soil of Bursa, and the amount and direction of PCB movement were determined by calculation of the net gas fluxes at the air/soil interfece. Air and soil samples were collected from BUTAL, the Uludag University Campus (UUC), Yavuzselim and Mudanya sampling sites between July 2008 and June 2009. Soil and air samples were taken simultaneously. Soil samples were collected from five different points at 0-5 cm depth in about 10 m2 area and they were mixed. A modified high-volume air sampler (HVAS) was used to collect the gas-phase air samples. The average concentration values in air and soil of these regions were 360±210 pg/m3 and 2 010±1 735 pg/g dw (dry weight) (BUTAL), 310±215 pg/m3 and 1 840±2 665 pg/g dw (UUC), 305±85 pg/m3 and 2 085±1 635 pg/g dw (Yavuzselim) ve 465±285 pg/m3 and 535±515 pg/g dw (Mudanya), respectively. At sampled areas, low and middle-molecular-weight PCB congeners were dominant. Especially 3, 4 and 5-chlorinated biphenyls were found to be dominant almost all sites. This distribution was similar to other studies in literature. Average net gas-phase flux values, determined based on simultaneously measured gas and soil samples, were calculated as -2 145 ± 390 ng/m2day (BUTAL), -2 080 ± 6 710 ng/m2day (UUC), 30 ± 35 ng/m2day (Yavuzselim), 8,5 ± 17 ng/m2day (Mudanya). For air-soil exchange fluxes, the negative values indicate net volatilizations from soil to air and positive ones indicate net depositions from air to soil. Accordingly, it is seen that while there is a transfer from soil to air in BUTAL and UUC regions, on the contrary, a transition from air to soil was observed in Yavuzselim and Mudanya.