On birinci sınıf Anadolu İmam Hatip Lisesi öğrencilerinin beş vakit namazı öğrenme deneyimleri üzerine nitel bir araştırma

Abstract

Namaz öğretiminde ailelerin ve eğiticilerin sergiledikleri olumlu-olumsuz davranışlar çocukların ve gençlerin namaza karşı bakışını şekillendirmektedir. Öğrencilerin kendi hayat hikâyelerinden yararlanarak yetişkinler tarafından uygulanan namaza alıştırma yöntemlerinden hangilerinin çocuğun namaz eğitiminde olumlu, hangilerinin olumsuz olduğunu ortaya koyarak doğru yöntem ve strateji önerileri sunmak bu çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Bu amaç doğrultusunda, Bursa ilinde Yıldırım ilçesinde yer alan bir İmam Hatip Lisesi'nde 2014-2015 eğitim-öğretim yılında öğrenim gören 100 tane 11. sınıf öğrencisine yapılandırılmış mülakat uygulanmıştır. Çalışmada, nitel araştırma yöntemlerinden betimsel yöntem kullanılmıştır. Deneyimlerini yaşıtlarına göre daha ayrıntılı ve açık bir şekilde ifade edecekleri düşünüldüğü için çalışma grubu, aykırı durum örneklemesi tekniği ile belirlenmiş görece başarılı öğrencilerden oluşmaktadır. Uygulamada kolaylık sağlaması için yapılandırılmış mülakat formunun çalışma grubu tarafından bir ders saati içerisinde cevaplandırması talep edilmiştir. Öğrencilerin verilerinin analizinde "içerik analizi" kullanılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde Nvivo10 nitel veri analiz programı kullanılmıştır. Bulgular, okul ve öğretmen, arkadaş, Kur'an kursu, dinî cemaatler, kitle iletişim araçları, ailenin tutum ve davranışlarının öğrencinin namazı öğrenmesinde hem olumlu hem de olumsuz etkisinin olduğunu ortaya koymaktadır. Ayrıca pekiştireç, kutsal zaman ve mekânlardan faydalanarak çocuğa namazın öneminin kavratılıp sorumluluk bilincinin verilmesi namazı öğrenmeye olumlu katkı sağlarken oyun, tembellik ve bıkkınlığın olumsuz etki ettiği tespit edilmiştir. Öğrenciler, ısrarcı olmadan, baskı yapılmadan, daima hoşgörü ve yumuşak bir üslup ile yaklaşarak dizi, film, hikâye vb. yardımıyla bilgi verilmesi gerektiğini belirtmiştir. Öğrenciler, namaz eğitiminin küçük yaşta, bireysel farklılıklara dikkat ederek, eğlenceli hale getirilerek, çeşitli gezi ve etkinliklerle uygun çevre oluşturularak yapılmasını arzu etmektedirler.

Attitudes of young generation towards daily prayer (salat) formed by parents' and educators' behaviors enacted in daily prayer education in childhood and teenage years. Through using of students' life stories, this study aims to explore effective strategies and methods applied by parents and educators in prayer education of children and teenagers. In order to perform this task, a structured interview was conducted with eleventh grade 100 students in an Imam-Hatip high school in Yıldırım, Bursa, in the spring 2015 semester. Quantitative descriptive analysis methods used to analyze the data obtained from the interviewees. Predicting that the successful students can express themselves easily, study group was composed of outstanding students in religious education by extreme or deviant case sampling technique in order to get more detailed information on the issue. To obtain the data easily, the structured interview questions were asked to answer in writing in one session in a time of 40 minutes. Content analysis was used to analyze the data obtained by means of Nvivo10, a qualitative data analysis computer software package. The findings of the study show that teacher and school environment, peer group, Qur'anic school, religious community, mass media, and the attitudes and behaviors of parents and the other family members are effective positively or negatively for children and teenagers to get into the habit of performing daily prayers. Also, the findings reveal that reinforcement, sense of responsibility, prayer sentiment developed in blessed time and places by parents and religious educators make a great contribution to learning of prayer in childhood. Conversely, play, laziness, and disgust have negative effects on children in learning and performing daily prayers. The participant students pointed out that the children should be educated in a way that is broadminded, flexible, in a good manner, and determined but not overinsistent and forcible, that contemporary communication technologies and products, such as serials, films, movies, stories, fairy tales etc. must be used effectively in religious education. The participant students wish to get a prayer education in a manner that it starts in early ages, pays regard to individual differences, makes the learning process enjoyable, and teaches and educates children by means of indigenous educational methods and activities in a well-structured educational environment.