Kent içinde kalmış endüstri alanlarının sürdürülebilir kentsel gelişme bağlamında yeniden değerlendirilmesi : Bursa Organize Sanayi Bölgesi Örneği

Abstract

Bursa Organize Sanayi Bölgesi alanı; hem geçmişten günümüze değişen sanayi teknolojileri ve üretim süreçlerini yansıtması, hem de bu alanda çalışanların ve yaşayanların hafızalarında yer etmesi yönüyle mekansal ve toplumsal değişimlerin somut ve kültürel nesnesi olarak ayakta durmaktadır. Türkiye’nin ilk Organize Sanayi Bölgesi olan bu yerleşim, konut ve sanayi alanlarının birbirinden ayrıştığı modern planlama anlayışının ilk örneklerindendir. BOSB’un; kent içinde kalma baskısı sebebiyle gelecekte değişim ve dönüşüm geçirme ihtimaline yönelik, sürdürülebilir kentsel gelişme önerilerinin daha önce üretilmemiş olması bu tezin çıkış noktasıdır. Tez çalışmasının amaç ve kapsamının açıklandığı giriş bölümünden sonra 2. bölümde ana kavramlarla ilgili kapsamlı bir literatür analizi yapılmıştır. Sürdürülebilirlik, sürdürülebilir kentsel gelişme, önceden geliştirilmiş endüstri alanlarının sürdürülebilirliği kavramları ve bu alanların endüstri mirası kapsamına alındığında korunması ve kentsel hayata entegre olabilmesi için gerekli olan ölçütler araştırılmıştır. Tezin üçüncü bölümünde incelenen kavramların irdelenmesi için seçilen örnek alan olan BOSB’ un tarihsel süreç içerisindeki gelişimi Bursa’nın endüstriyel süreç içerisindeki gelişimi ile birlikte aktarılmıştır. Devamında alanın sürdürülebilir kentsel gelişme bağlamında ele alınabilmesi için; gerekli analiz çalışmaları yapılmıştır. Bu kapsamda gözlem, yerinde tespit, arşiv analizi, görüşme ve anket teknikleri kullanılmıştır. Sonuç bölümünde ise elde edilen bulgular ışığında, alanın potansiyelleri ve kültürel değerlerinin korunmasını sağlayacak olan sürdürülebilir kentsel gelişme bağlamında nasıl değerlendirilebileceğine yönelik öneriler geliştirilmiştir. Bu çalışma kapsamında Türkiye’nin önemli sanayi kentlerinden biri olan Bursa’nın kentsel hafızasında ve ülkenin endüstrileşme sürecinde önemli yeri olan BOSB’un geleceğe en uygun şekilde taşınabilmesinin yolları tartışılmıştır.

Bursa Organized Industrial Zone stands for a vivid material and cultural example of spatial and social changes, both in terms of industrial technologies and production processes which have changed in time and memory of those who have worked and lived with in the location. Being the first Organized Industrial Zone of Turkey, it has been also an early example of modern (city) planning concept and diverging settlements from industrial areas. So, this thesis, reflects upon the fact that no solid approach any kind ever has been made on BOSB – which is already suffocated by urban areas - concerning a viable urban transformation. After the introduction part where the purpose and scope of the thesis is explained, a comprehensive literature analysis about the main concepts has been made in the second part. Sustainability, sustainable urban development, the concepts of sustainability of pre-developed industrial areas and the criteria required to protect those areas as industrial heritage and how to integrate them into urban life were researched. In the third part of the thesis BOSB, which has been chosen as the case study area is introduced via historical development process along with the industrialization process of Bursa. In order to investigate the area in the context of sustainable urban development; necessary analysis studies have been done. In this context, observation, on-site detection, archive analysis, interview and survey techniques were used. In the conclusion part, in light of the findings obtained, suggestions on how the field can be evaluated in the context of sustainable urban development, which will ensure the conservation of its potentials and cultural values, have been developed. Bursa is one of most important industrial cities in Turkey. Stressing the fact that BOSB stands as an important figure in urban memory of Bursa and industrialization process of Turkey, most appropriate ways to carry BOSB to the future are discussed as part of this study.