Siber zorbalığı önleme ve müdahale programları: Ulusal bir alanyazın taraması

Abstract

Bu çalışmanın amacı, siber zorbalığı önlemeye yönelik Türkiye’de geliştirilmiş programları sistemli bir şekilde inceleyip değerlendirmektir. Çalışmanın veri kaynakları, Nedim-Bal ve Kahraman’a (2015), Peker’e (2013) ve Tanrıkulu’na (2013) ait siber zorbalığı önleme programlarıdır. Programların (a) ortaokul ve lise öğrencilerine yönelik, (b) yarı deneysel araştırma deseni kullanılarak test edilmiş, (c) 60-75 dakika ve 8-10 oturumdan oluşan grup rehberliği şeklinde hazırlandığı ve (d) dijital uygulamalar içermedikleri görülmüştür. Çalışmalardan biri siber zorbalığa, diğer ikisi ise siber zorba ve mağdur davranışlarını önlemeye yöneliktir. Bu çalışmada vurgulandığı üzere ülkemizde siber zorbalığı önlemeye ve müdahale etmeye yönelik oldukça sınırlı çalışma vardır. Siber zorbalığın, farklı yaş grupları üzerindeki olumsuz etkileri göz önüne alındığında veriye dayalı ve farklı yaş gruplarıyla geliştirilmiş ve etkisi test edilmiş daha çok önleme ve müdahale programına ihtiyaç olduğu aşikârdır. Çalışmanın bulguları, gelecekte çocuklar ve gençlere yönelik siber zorbalığı önleme ve müdahale programları geliştirmek isteyen kuramcılara, araştırmacılara ve uygulamacılara yol gösterecek şekilde tartışılmıştır.

This study aims to systematically examine cyberbullying prevention programs developed in Turkey. Three programs (Nedim-Bal & Kahraman, 2015; Peker, 2013; Tanrıkulu, 2013) were obtained as a result of the systematic review. . The programs (a) were developed for middle school and high school students, (b) tested with a quasi-experimental research design, (c) lasted for 60 to 75 minutes, and were between 8 and 10 sessions, and (d) did not make use of digital applications. While one of the programs aimed to increase sensibility towards cyberbullying, the other two were about decreasing cyberbullying and cybervictimization. As underlined, the number of the prevention and intervention programs regarding cyberbullying is very limited. Considering that cyberbullying negatively impacts children and young people, the need for more empirical studies to prevent and intervene in cyberbullying is evident. The findings were discussed to guide theorists, researchers, and practitioners intending to develop cyberbullying prevention and intervention programs.