Nietzsche’nin platon eleştirisi: Platoncu değerlerin yeniden değerlendirilmesi

Abstract

Nietzsche Batı düşüncesinin ve ahlakının kaynağı olarak Platon’u ve Platoncu Hristiyanlığın ortaya koyduğu değerleri görmektedir. Nietzsche’ye göre bu dünyayı hiçe sayan, öte dünyayı üstün tutan, insanlığı nihilizm bataklığına sürükleyen bu değerler, kaynağını hakikat olarak gördükleri “duyu üstü” dünyadan, idealar dünyasından almaktadır. Nietzsche'ye göre bu dünyadaki eylemlerimizin sonsuz olan idealar dünyasındaki örneklerine uygun olduğu ölçüde iyi, aksi halde kötü olduğunu savunan ve yaşama karşı hınç duyan Platoncu değerler, “güç istenci”nden kaynaklanmaktır. Çünkü acımasız olan güçlülere karşı doğrudan savaşamayan zayıflar, acıma, dayanışma, iyilik gibi değerleri idealleştirerek gücü ele geçirebilmek, çileci ahlak yolu ile insanlara egemen olmak için, bu dünyayı aşağılayarak, içgüdülerin hadım edildiği, doğal olana karşı doğa-dışı bir öte dünya yaratmışlardır. Nietzsche, hastalıklı olarak adlandırdığı bu durumun düzeltilmesi için idealleştirilmiş değerlerin yıkılması gereken putlar olarak görülmesi, insanın gücünü kendinden alması, yaşama evet demek anlamına gelen “amor fati”den yana olması ve özünde “Dionyssos” ya da “Zerdüşt” olan “Üstün insan”a ulaşmak için çabalaması gerektiğini savunur. Bu çalışmanın amacı, Batı kültürü ve düşüncesi için çoktan değerini kaybetmiş olan Platon ve Platoncu Hristiyanlığın değerlerinin yeniden değerlendirilmesinin gerekliliğini Nietzscheci bir perspektif ile ortaya koymaktır.

Nietszche perceives Plato and values of Platonic Christianity as the source of Western notion and ethic. According to Nietzsche, these values that disregard this world, accept other world as superior and drag humanity into nihilism; use so called supersensuous world, world of ideas, as their source of truth. Nietzsche indicates that Platonic values accepts our actions in this world good as long as it is similar to the “idea of good” from the world of ideas, otherwise classifies them as bad and therefore these values resent life, because of volition. Since weak can not fight the strong in their own, they must be gathered together with values like pity, solidarity and kindness to gain power and rule with ascetic ethic. Platonic Christianity deevaluates this world and forms another world where instincts are castrated. Nietzsche finds this situation unhealty and to restore it he suggests idealized values should be seen as graven images that must be destructed, humans should adopt themselves as the source of power, side with “amor fati” which means saying yes to life and endeavour to reach “superior human”, substantially “Dionyssus” or “Zarathustra”. Intention of this study is putting forth the necessity of reevaluating Plato and Platonic Christian values that are devaluated in the western culture and notion, in Nietzsche’s Perspective.