Kırgızistan'da zamancıların dinî ve itikadî görüşleri

Abstract

Kırgızistan'da Zamancıların Dinî ve İtikadî Görüşleri XIX. yüzyıldan itibaren Ruslar'ın işgaline maruz kalan ve Ruslar'ın asimilasyon ve dejenerasyon politikalarına karşı Kırgız halkını uyarmaya çalışan Zamancılar, bu fikirlerini şiirler vasıtasıyla dile getirmeye çalışmışlar, Kırgız halkına dinî ve millî bir kimlik aşılamaya çalışmışlardır. Şifahî yollarla bu fikirlerini aşılayan şairlerin başında Kalıgul Bay uulu, Arstanbek Buylaş uulu, Moldo Niyaz, Moldo Kılıç, Nurmoldo, Aldaş Moldo gibi şairler gelmektedir. Bu şairlerin şiirlerindeki genel tema zamanın kötüye gittiği, zamanın kötülüklerinin Kırgız halkını dinî ve milli değerlerinden kopardığı şeklindedir. Zamancıların dile getirdiği fikirlere baktığımızda itikadî her konuda fikirler dile getirdikleri görülür. Onlar dile getirdikleri bu fikirlerde bütünüyle İslâm akidesine bağlı kalmışlar, başta Allah inancı olmak üzere, insanlara imanın önemini ve kelime-i tevhidi hatırlatmışlardır. Bu çalışma giriş, iki bölüm ve sonuçtan oluşmaktadır. Giriş kısmında araştırmanın konusu, amacı, yöntemi ve kaynakları ile ilgili genel bir bilgi sunulmuştur. Birinci bölümde Zamancı akımı hakkında genel bir bilgi verildikten sonra Zamancıların biyografileri ve eserlerinin tanıtılmasına yer verilmiştir. İkinci bölümde ise kelâm literatürlerindeki ûsül-i selâse konuları ve "İslâm'ın beş şartı"ndan oluşan temel amelî konular ele alınmış, Zamancıların şiirlerinde bu konulara bakışları hakkında bilgi verilmiştir. Çalışma bulguların özetlendiği bir sonuç ve ekler kısmıyla tamamlanmıştır.

Religious and Theological Ideas of Zamanists in Kyrgyzstan Zamanist poets tried to raise religious and national awareness through poems among Kyrgyz people who were the victims of assimilation and degeneration policy of Russian occupants since 19th century. Some of the poets who were the representatives of this movement were Kalygul Bay uulu, Arstanbek Buylash uulu, Moldo Niyaz, Moldo Kylych, Nurmoldo, Aldash Moldo. General themes of these poems were the problems that the time brought and the bad effect of the time on Kyrgyz People's religious and national identity. It is also understood that poems of Zamanists include theological subjects; they were strict believers of Islamic creed and reminded people the importance of belief (especially belief in the Creator) and the testimony of tawheed. This study is composed of two parts anda conclusion. The subject, aim, method and sources of the study are explained in the introduction. Zamanist movement is explained generally and biographies and books of Zamanists are introduced in the first part. Subjects of al-usul al-thalatha (three pillar), practical parts of Islam that results from the five pillars of Islam and Zamanists perspectives on them are explained in the second part. This study finishes with the summary in the conclusion and the appendix