Matematik öğretmenlerinin aday öğretmenken ve meslek hayatları esnasında dokümantal oluşum süreçlerinin incelenmesi

Abstract

Geçmişten günümüze eğitim sisteminde öğretmenin öğrenme ortamındaki rolü değişse de eğitimin önemli faktörlerinden biri olduğu değişmez bir gerçektir ve öğretmenin gerçekleştirmesi gereken birçok görev bulunmaktadır. Günümüzde öğretmenlerden beklenen görevlerden biri de matematiksel, bilimsel, teknolojik ve dijital yetkinliklere sahip bireyler yetiştirmeleridir. İstenilen yeterliliklere sahip bireyler yetiştirmek için öğretmenlerin bu ihtiyaca cevap verebilecek öğrenme ortamları düzenlemeleri gerekmektedir. Öğretmenler bu tip öğrenme ortamlarını düzenlerken; ders kitabı, herhangi bir yazılım, öğrencilerden aldığı geri dönütler, meslektaşlarıyla yaptığı tartışmalar gibi birçok farklı kaynaktan yararlanmaktadır.Bir matematik öğretmeni için öğrenme ortamı hazırlarken kullanacağı kaynakları seçmek, üniversite eğitimi ile başlar ve mesleği boyunca devam eder. Bu çalışmada matematik öğretmenlerinin hem uygulamalı eğitim döneminde hem de mesleğe başladıklarında, ders hazırlığı sürecinde ve ders işlenişi esnasında kullandığı araç-gereç, materyal, kitap gibi bu süreçte kullanılan her türlü kaynak ve öğretmenlerin bu kaynakları tercih etme sebepleri araştırılmıştır. Araştırmada teorik çerçeve olarak, öğretmenler ve kaynaklar arasındaki etkileşimler ile öğretmenlerin mesleki gelişimlerini etki eden faktörleri temel alan didaktiğe dokümantal yaklaşım kullanılmıştır. Bu bağlamda çalışmanın amacı; öğretmenlerin, eğitim fakültesi son sınıfta uygulamalı eğitimleri esnasında ve meslek hayatına atılıp öğretmenlikleri esnasında oluşturdukları dokümantal oluşum süreçleri arasındaki benzerlik ve farklılıkları ortaya koymaktır. Araştırmanın amacı doğrultusunda nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması deseni kullanılmıştır. Veriler didaktiğe dokümantal yaklaşıma uygun olarak “Yansıtıcı İnceleme” veri toplama yöntemi ile toplanmıştır. Araştırmanın çalışma grubu amaçlı örnekleme yöntemlerinde ölçüt örnekleme metoduna göre belirlenen iki ilköğretim matematik öğretmenidir. Örneklem belirlenirken kullanılan ölçütler ise; (1) öğretmenlerin uygulamalı eğitim dönemindeki araştırma sürecine katılmış olması (2) öğretmenin kendini açık bir şekilde ifade etmesi (3) öğretmenlerin meslek hayatına başlamış olması, (4) öğretmenlerin araştırmaya katılmaya gönüllü olmasıdır. Araştırmanın katılımcıları, uygulamalı eğitimlerini devlet okulunda tamamlamalarına rağmen meslek hayatına, biri devlet okulunda diğeri ise özel okulda başlamıştır. Araştırmadan elde edilen bulgular, nitel veri analizi yöntemlerinden içerik analizine tabi tutulmuş ve her bir öğretmen için uygulamalı eğitim dönemindeki ve meslek hayatındaki dokümantal oluşum süreçleri arasındaki benzerlik ve farklılıklar ortaya konmuştur. Yapılan içerik analizinde öğretmenlerin dokümantal oluşum süreçlerine etki eden üç ana kategori belirlenmiştir: (1) Üniversite eğitimine ait kaynaklar, (2) mesleki deneyimlereait kaynaklar, (3) kendi öğrencilik yıllarındaki kişisel çıkarımlarına yönelik kaynaklar. Araştırmada ortaya çıkan bu üç ana kategoriye ait alt kategorilerin kendi arasındaki ve birbirleri ile olan ilişkileri tartışılmıştır.

Although the role of the teacher in the learning environment changes in the education system from past to present, it is a constant fact that the teacher is one of the most important factors of education and there are many tasks to perform. One of the tasks expected from teachers today is to raise individuals with mathematical, scientific, technological and digital competencies. In order to raise individuals with the required competencies, teachers need to organize learning environments that can meet this need. While teachers organize such learning environments, they use many different resources such as textbooks, any software, feedback from students, and discussions with colleagues. Choosing the resources to use when preparing a learning environment for mathematics teachers starts with university education and continues throughout their service lives. In this study, all kinds of resources used by mathematics teachers during the practise teaching during their undergraduate education and their service lives, both during the course preparation process and during the lessons, and the reasons for teachers to choose these resources were investigated. As a theoretical framework, a documentational approach to didactics based on interactions between teachers, resources, and factors affecting teachers' professional development was used. In this context, the aim of the study is to reveal the similarities and differences between the documentational geneses processes that teachers create during their practise teaching in the senior year of education faculty and during their services. For the aim of the research, a case study design, which is one of the qualitative research methods, was used. The data were collected in accordance with the documentational approach to didactics using the "Reflective Investigation" data collection method. The study group of the research is two middle school mathematics teachers, determined by criterion sampling method of purposeful sampling methods. The criteria used in determining the sample are as follows: (1) the teachers to have participated in the research process during the practise teaching period, (2) the teachers to be able to expresses themselves clearly (3) the teachers to have been started their services, (4) the teachers to be willing to participate in the research. Although the participants completed their practise teaching periods in public school, they started their services one in a public school and the other in a private school. The findings obtained from the research were analysed with the content analysis method, which is one of the qualitative data analysis methods, and the similarities and differences of documentational formation processes between the practise teaching period and service life were revealed for each teacher. Three main categories that affect teachers' documentational geneses processes were determined in the content analysis: (1) Resources of university education, (2) resources of professional experience, (3) resources from personal inferences during their student years. The relationships between the sub-categories belonging to these three main categories emerging in the research and their relations with each other were discussed.