Enformel bir istihdam türü olarak atık madde toplayıcılarının sosyal ve ekonomik görünümü: Ankara örneği

Abstract

1970'li yıllardan itibaren uygulanmaya başlayan neoliberal politikalar ile birlikte ekonomik dönüşümlerin yanı sıra sosyal, kültürel ve siyasal dönüşümler de yaşanmıştır. Bu politikaların uygulanması ile birlikte işsizlik sayılarında yaşanan artışlar, insanları bir iş bulabilme umuduyla kentlere yönlendirmiştir. Kentlere göç sonucu oluşan nüfus artışı nedeniyle yeni kentsel sorunlar ortaya çıkmıştır. Kentleşmenin getirdiği yeni kentsel sorunlar insanların yaşamlarının daha da zorlaşmasına neden olmuştur. Böyle bir durumun varlığı işsizlikle beraber gelişince insanlar kendilerini enformel sektörün içerisinde bulmuşlardır. Bu bağlamda işgücü talebinin işgücü arzını karşılayamaması nedeniyle insanlar enformel sektöre yönelmişlerdir. Bir anlamda insanlar işsizlik sorunu nedeniyle kendi sektörlerini kendileri yaratmışlardır. Bunlardan birisi de atık madde toplayıcılığıdır. Bir iş bulabilme umudu ile kentlere göç eden insanlar güvencesizliğin hâkim olduğu enformel sektörde çalışmak zorunda kalmışlardır. Günümüzün önemli sorunlarından biri olan enformel istihdamın bir parçası atık madde toplayıcılarının yaşamları; Türkiye'de kötü ve zor çalışma şartlarının olması, düzensiz çalışmaları, insanların bakış açıları, resmî kurumlar ile ilişkileri, resmiyette olmamaları yani yasa ve yönetmelik dışında olmaları gibi birçok sorun ile karşı karşıya kalmaları nedenleri ile daha ağır ve zor bir hale gelmektedir. Bu çalışmanın amacı enformel bir istihdam türü olan atık madde toplayıcılarının göç süreci, bu işe başlama nedenleri, çalışma pratikleri, yaşam koşulları ve örgütlenme deneyimleri özetle sosyal ve ekonomik görünümünü ortaya çıkarmaktır. Bu bağlamda Ankara ili bazında 17 atık madde toplayıcısı ile yarı yapılandırılmış derinlemesine görüşme tekniği uygulanarak atık madde toplayıcılarının sosyal ve ekonomik görünümü incelenmiştir.

Along with the neoliberal policies that have been implemented since the 1970s, social, cultural and political transformations have been experienced along with economic transformations. The increase in unemployment rate with the practice of these policies have led people to the cities in the hope of finding a job. New urban problems have emerged because of the population increase that is a result of the migration from the country to town. New urban problems arising from urbanization have made people's lives more difficult. When these circumstances met unemployment, people found themselves in informal sector. They have leaned to informal sector because the labour demand didn't meet the labour supply. In a sense, people created their own sector because of the unemployment problem. Foraging waste material is one of them. People who migrated to the cities in the hope of finding a job have to work in the informal sector in which precarity dominates. Lives of waste material gatherers who are a part of informal employment, one of the most important problems of today, is getting more difficult because there are bad and difficult work conditions in Turkey and because of rough operation, people's viewpoints, their relationship with public enterprises, informality which means they are faced with being out of laws and regulation. The aims of this study are the process of the immigration of the waste gatherers, why they started, their operation principles, living conditions and organizational forms. As a summary, to reveal their social and economic outlook. Within this context, social and economic outlook of the waste material gatherers have been observed by applying semi-structured depth interview with 17 waste material gatherers in Ankara.