Türkiye'de düzenleyici sürecin politik iktisadı

Abstract

Bu çalısma, Türkiye'deki düzenleyici sürecin kurumsal donanımını yeni kurumsalcı iktisadın islem maliyetleri perspektifinden analiz etmeyi amaçlamaktadır. Bu dogrultuda, öncelikle yeni kurumsalcı yaklasıma kadar gelisen regülasyon teorileri hakkında genis bir literatür taraması yapılmıstır. Regülasyon, teorik olarak, türleri bakımından ve iktisadi faaliyet üzerindeki etkileri baglamında tartısılmıstır. Kamu hizmetlerinin regülasyonunda uygulanan yöntemler ve regülasyon sürecinde daha rekabetçi bir yapıya geçisi saglayan deregülasyon ve özellestirme gibi uygulamalar da ayrıca tartısılmaktadır. Tezin önemli bir katkısı, yeni kurumsalcı perspektiften regülasyonun kurumsal analizini yapmasıdır. Regülasyon iktisadı literatüründe yeni gelisen bu yaklasımla, regülasyonun arz kısmı modellendirilmektedir. Bu model, regülasyonun daha önceki regülasyon teorilerinde ifade edilen etkinsizlikleri dısında, bir ülkenin düzenleyici kurumsal yapısının nasıl önemli bir etkinsizlik unsuru olabilecegini göstermektedir. Model, bir ülkede yatırımların gerçeklesmesi konusunda belirleyici role sahip islem maliyetleri ve düzenleyici taahhüt kavramlarını analizin merkezine alarak, ülkenin düzenleyici politik kurumları arasındaki etkilesimin hangi durumlarda islem maliyetleri ve düzenleyici taahhüdü nasıl etkiledigini analiz etmektedir. Tez, gelistirilen bu model kapsamında Türkiye'de geçis dönemi yasayan düzenleyici devlet modelinin islem maliyetleri ve düzenleyici taahhüt açısından ne anlam ifade ettigini tartısarak, Türkiye'deki iktisadi faaliyeti düzenleyici süreci tartısmaktadır. Özellikle bagımsız düzenleyici kurumlara geçisin, politik ve yasal süreçlerden kaynaklanan dirençle karsılasması, bu kurumların Türkiye'nin düzenleyici çevresinde yerlesik hale gelmesini ve kurumsallasmasını engelleyerek, düzenleyici sürecin politik islem maliyetlerini artırmakta ve düzenleyici taahhüdün güvenilirligini zedelemektedir. Son olarak tez, kurumlar arasındaki bu çatısmanın kaynaklarını göstererek, etkin bir düzenleyici süreç için bir model olarak, düzenleyici süreçte takip edilmesi gereken bir karar agacı önerisi sunmaktadır.

This study aims to scrutinize the institutional endowment of regulatory process in Turkey from the viewpoint of transaction costs of new institutional economics. It is previously surveyed the developing literature of regulatory economics till the new institutionalist approach. Regulation is considered theoretically, in point of its kinds, and in context of its effects on the economy. It is also taken into account the methods used to regulate the public utilities, the applications as deregulation and privatization used to obtain the transition to competition. An important contribution of the thesis is to analyze the institutional structure of regulation from the new institutional perspective. With this developing approach in the literature of economics of regulation, it is established a new model for the supply side of regulation. The model displays how the institutional structure of a country can be a prominent component of inefficiency exclusive of the other theories of regulation point out inefficiencies. The model analyzes how and under which situations interaction among the regulatory policy-making institutions of the country affects the regulatory process by focusing on it the terms of the transactions costs and the regulatory commitment. The transaction costs and the regulatory commitment have a crucial role over realization of the investments in a country. In the scope of this model, the dissertation scrutinizes the regulatory process in Turkey by drawing attention what the model of regulatory state in the transition term means in terms of the transaction costs and the regulatory commitment. Especially, the legislative and the legal turmoil in the transition to independent regulatory agencies (IRAs) increase the political transaction costs of the regulatory process and bring about the incredible regulatory commitment by hindering the institutionalization of IRAs. In the end, the thesis presents a decision tree for an efficient regulatory process as a useful model by displaying the sources of the clash among the regulatory institutions