Meme kanseri ile ilişkili lenfödemi olan hastalarda medyan ve ulnar sinirlerin elektrodiyagnostik sinir ileti çalışmaları ve ultrasonografi ile değerlendirilmesi

Abstract

Meme kanseri tedavisi sonrasında görülen postmastektomi lenfödeminin üst ekstremite periferik sinirleri üzerine etkisi halen tartışmalıdır. Lenfödemin bası etkisi ile periferik sinirleri elektrofizyolojik ve/veya morfolojk olarak etkileyeceği yönünde genel bir görüş hakimdir. Çalışmamızda, kronik lenfödemi olan hastalarda medyan ve ulnar sinirlerin ultrasonografik ve elektrofizyolojik olarak incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmaya 30 hasta (ortalama yaş 55,0±8,5) alındı. Ondört hastada evre I, 15 hastada evre II ve 1 hastada evre III unilateral lenfödem mevcuttu. Lenfödemli kol ve sağlam karşı taraf kol ultrasonografik ve elektrofizyolojik olarak değerlendirildi. Ultrasonografi ile her iki üst ekstremitede medyan ve ulnar sinirler el bileğinden kol orta kesimine kadar takip edildi. El bilek, önkol ve kol düzeylerinde sinirler görüntülenerek kesitsel alanları (mm²) kaydedildi. Yüzeyel elektrotlar kullanılarak bilateral medyan ve ulnar sinir duyusal ve motor ileti çalışmaları yapıldı. Medyan sinir kesitsel alanı için kol ve önkol düzeylerinde yapılan ultrasonografi ölçümlerinde, lenfödemi olan ve olmayan taraflar arasında anlamlı farklılık saptanmadı. El bileği düzeyinde ise, medyan sinir kesitsel alanı ortanca değeri sağlam tarafta 9,5 (7,0-20,0) mm², lenfödemli tarafta 9,0 (5,0-18,0) mm² olup, aradaki fark anlamlıydı (p=0,007). Kol ve el bileği düzeyinde ulnar sinir kesitsel alanı lenfödemi olan ve olmayan taraflar arasında anlamlı farklılık göstermezken, önkol düzeyinde sağlam taraf ortalaması (4,0±1,0 mm²), lenfödemi olan tarafa (4,0±0,5 mm²) göre anlamlı derecede daha yüksek bulundu (p=0,033). Medyan sinir duyusal tepe latansı ortanca değeri sağlam tarafta 2,9 (2,5-5,0) ms, lenfödemi olan tarafta 2,8 (2,3-3,8) ms olup aradaki fark anlamlıydı (p=0,037). Medyan sinir distal motor latansı ortalaması da sağlam tarafta (3,5±0,7 ms) lenfödem tarafına (3,2±0,5 ms) göre anlamlı derecede daha yüksekti (p=0,007). Lenfödemi olan ve olmayan taraflar arasında ulnar sinir duyusal tepe latansı ve distal motor latansı açısından anlamlı farklılık saptanmadı. Postmastektomi lenfödeminin medyan ve ulnar sinirler üzerinde, morfolojik veya elektrofizyolojik olumsuz etkisini gösteren bulgu saptanmadı.

The effect of postmastectomy lymphedema on the upper extremity peripheral nerves after breast cancer treatment is still controversial. There is a general belief that lymphedema may affect peripheral nerves electrophysiologically and/or morphologically through a compression effect. In our study, we aimed to investigate the median and ulnar nerves in chronic lymphedema patients, both by ultrasound and nerve conduction studies. Thirty patients (mean age 55.0 ± 8.5 years) were included in the study. There were 14 patients with stage I, 15 patients with stage II and 1 patient with stage III unilateral lymphedema. The arm with lymphedema and the intact contralateral arm were evaluated by ultrasound and nerve conduction studies. On both upper extremities, median and ulnar nerves were demonstrated and traced from the wrist to the midlevel of the arm by ultrasound transducer. Cross-sectional areas were measured in mm2 at wrist, forearm and arm levels. Bilateral median and ulnar nerve sensory and motor conduction studies were performed using superficial electrodes. Ultrasonographic measurements performed at arm and forearm levels for median nerve cross-sectional area showed no significant difference between patients with and without lymphedema. At the wrist level, median nerve cross-sectional area of the intact side was found to be significantly greater than the lymphedema side (p=0.007), median values being 9.5 (7.0-20.0) and 9.0 (5.0-18.0) mm2, respectively. While there was no significant difference between intact and lymphedema sides in terms of ulnar nerve cross-sectional area at the arm and wrist levels, mean cross-sectional area of the healthy side (4.0±1.0 mm2) at the forearm level was significantly higher (p=0.033) than the lymphedema side (4.0±0.5 mm2). Median nerve sensory peak latency median value on the intact side was significantly longer than lymphedema side (p=0.037), median values being 2.9 (2.5-5.0) and 2.8 (2.3-3.8), respectively. Median nerve distal motor latency on the intact side was significantly longer than lymphedema side (p=0.007), mean values being 3.5±0.7 vs 3.2±0.5 ms, respectively. There was no significant difference between sides with and without lymphedema in terms of ulnar nerve sensory peak latency and distal motor latency. There was no morphological or electrophysiological evidence of a negative effect of lymphedema on median or ulnar nerves in patients with postmastectomy lymphedema.