Ebû İshâk ez-Zeccâc’ın Esmâ-i Hüsnâ ve besmele hakkında iki eseri

Abstract

Dillerin en belirgin özelliğinin zamanla yenilenmesi, gelişmesi ve değişmesi olduğu dikkate alındığında, insanlık tarihinin belli bir döneminde, belli bir muhitte nâzil olan Kur’ân’ın anlaşılmasında problem yaşanması gayet doğaldır. Bunu aşmanın en kesin metodunun, ilahî iradenin büründüğü biçimsel şartları dikkate alarak, nüzûl zamanındaki Arap dilinin yapısının bilinmesi olduğunu söyleyebiliriz. Bu sebeple tefsir ilmi açısından ilk üç asırda ortaya konulan filolojik çalışmaların önemi büyüktür. Bu dönemde Arapça’nın ve Kur’ân’ın geneline yönelik yapılan çalışmaların yanı sıra Kur’ânî kelime ve konularda risale türü filolojik çalışmalar da yapılmıştır. Araştırmamızda Zeccâc’ın Arap dilinin gramer ve lugat özelliklerini temel alarak yazdığı Tefsîru esma’illâhi’l-hüsnâ ve Kitâbü’l-ibâne ve’t-tefhîm ‘ân ma‘âni bismillâhirrahmânirrahîm adlı iki risalesindeki besmele ve esmâ-i hüsnânın mana ve gramer yapıları ile ilgili görüşleri, bu görüşlerin temelleri ve etkileri incelenecektir.

Considering that the most prominent feature of the languages is that they develops and changes over time, it is quite normal that there are some problems in understanding the Qur’ān which was sent down in a certain neighborhood and throughout a certain period of human history. We can say that the most accurate method for solving of this problem is to know the structure of the Arabic language at the time when it was sent down, while taking into account the formal requirements assuming of the will of the divine. Therefore, the philological works written in the first three centuries are of importance for the tafsīr. During this period, studies focused on Qur’anic vocabulary and topics such as treaties, as well as general studies on Arabic language and Qur’ān. In this paper, will be studied the views of al-Zajjāj, and their basis and effects, on the meaning and grammatical structures of the Basmala and al-Asmā al-Husnā in the two works Tafsīr asma’illâhi al-husnā and Kitāb al-ibāna wa al-tafhīm ‘ān ma‘ānī bismillāhirrahmānirrahīm written by al-Zajjāj considering the grammatical and lexical features of the Arabic language.