Nâmık Kemâl Divânı'nda din ve tasavvuf

Abstract

Tanzimat döneminde Tasavvufî düşüncede bir duraklama görülmüştür. Bu dönemde Batı edebiyatı örnek alınarak pek çok alanda olduğu gibi edebiyatta da yenilik peşinde koşan sanatçılar eski edebiyatı eleştirmişlerdir. Bu sanatçıların başında gelen Nâmık Kemâl için tasavvuf, ilk gençlik yıllarında tanıştığı şeyh, hoca ve şairlerin etkisi ile ilgilendiği bir gençlik hevesidir. Şinâsi ile ve dolayısıyla Batı edebiyatı ile tanışmasının ardından eski edebiyata karşı çıkmış, hatta bu şiir geleneğini sertçe eleştirmiştir. Devletin içinde bulunduğu durum onu toplum için sanat yapmaya yönlendirmiş, sanatta estetik kaygıdan uzaklaştırmıştır. Eski edebiyat bu dava adamına göre içtimaî fikir açısından oldukça kısır kalmıştır. Nâmık Kemâl, on yedi yaşından yirmi iki yaşına -Şinasi ile tanışmasına- kadar yazdığı divanını sonradan yok saymıştır. Gerek oğlu Ali Ekrem, gerekse edebiyat araştırmacıları bu divanı incelemeye değer görmemiş, Nâmık Kemâl'in şiirlerinden söz edileceği zaman sonraki yıllarda yazdığı şiirleri ele almışlardır. Bu çalışmada yaşadığı olaylardan dolayı düzenli eğitim alamayıp kendi kendini yetiştiren, çok okuyan, çok yazan Nâmık Kemâl'in tasavvufî divanı incelenmiştir. Bu çalışmanın inceleme kısmı, giriş ve iki bölüm halinde hazırlanmıştır. Giriş bölümünde, Nâmık Kemâl'in yaşadığı XIX. yüzyılın özellikleri, devrin siyasi ve sosyal durumu, kültürel ve edebi hayatı kısaca ele alınmıştır. Birinci bölümde, Nâmık Kemâl'in hayatı, eserleri ve edebi kişiliği hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde ise Dîvân' da yoğun olarak kullanılan dînî ve tasavvufi terimler önce açıklanmış sonra da bu terimlerin kullanıldığı beyitler incelenmiştir.

There was a pause in sufi thought during the Tanzimat years. At this term - taking the western Literature as an example - the literature writers who wanted to chase the new age style critized the old literature, just like many of the other area artists did. For Nâmık Kemâl, the leader of these artists, sufism was a youth willing that he once interested in by the effecet of the poets, religious people and hodjas that he met in his early years. After he met Şinâsi what meant to meet with western Literature, he protested the old literature; what's more he critized that poem culture heavily.The condition that the goverment was in directed him to do the art for the society and got him away from stylistic thought in art. According to this missionary man, old literature was very barren from the point of social thought. Nâmık Kemâl, then dismissed his Dîvân which he wrote from the age of 17 to the age of 22- the age that he met Şinâsî – Neither Ali Ekrem, his son nor the other literature researchers found that this divan was worth to be studied. They took his latest poems into consideration when they talked about Nâmık Kemâl's poems. In this work, Nâmık Kemâl's - who couldn't get contionuus education because of the events that he had faced and had aducated himself by reading and writing a lot- sufi Dîvân was studied - The evaluation part of this work was prepared in two parts as introduction and two other sections- In the introduction part, XIX. Century's characteristics, in which Nâmık Kemâl lived, that century's political and social condition and the cultural and literature life is evalueted brifly. In first section Nâmık Kemâl's life, works and literature character were mentioned. In section two, the religious and sufi terms that were mentioned in the Dîvân were explained first and then the sentences in which these terms were mentioned were evalueted.