Bağlanma kuramı perspektifinden sosyal kaygı: Erken dönem uyumsuz şemalar ve reddedilme duyarlılığının rolü

Abstract

Bu çalışmada, depresyonun etkisi kontrol edildikten sonra bağlanma stillerinin sosyal kaygı üzerindeki etkisinin, bağlanma stilleri ve sosyal kaygı düzeyinin erken dönem uyumsuz şemalar ve reddedilme duyarlılığı üzerindeki etkilerinin ve bağlanma ile sosyal kaygı arasındaki ilişkide erken dönem uyumsuz şema alanları ve reddedilme duyarlılığının aracı rolünün incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın örneklemini 2014-2015 eğitim öğretim yılında Uludağ Üniversitesi'nin çeşitli fakülte ve bölümlerinde lisans eğitimine devam eden 557 üniversite öğrencisi oluşturmaktadır. Yapılan analizler sonucunda, saplantılı, korkulu ve kayıtsız bağlanan bireylerin güvenli bağlanan bireylere kıyasla daha fazla sosyal kaygı deneyimledikleri belirlenmiştir. Saplantılı bağlanan bireylerin zedelenmiş otonomi ve yüksek standartlar, korkulu bağlanan bireylerin zedelenmiş otonomi ve kopukluk şema alanlarından güvenli bağlanan bireylere kıyasla daha yüksek puanlar aldıkları saptanmıştır. Ayrıca, saplantılı ve korkulu bağlanan bireylerin güvenli bağlanan bireylere kıyasla reddedilmeye daha duyarlı oldukları bulunmuştur. Sosyal kaygı düzeyi yüksek olan bireylerin zedelenmiş otonomi, kopukluk, yüksek standartlar ve diğerleri yönelimlilik şema alanlarından sosyal kaygı düzeyi düşük olan bireylere kıyasla daha yüksek puanlar aldıkları belirlenmiştir. Ayrıca, sosyal kaygı düzeyi yüksek olan bireylerin sosyal kaygı düzeyi orta ve düşük olan bireylere kıyasla reddedilmeye daha duyarlı oldukları bulunmuştur. Son olarak, saplantılı bağlanma ile sosyal kaygı arasındaki ilişkide zedelenmiş otonomi, kopukluk, yüksek standartlar ve diğerleri yönelimlilik şema alanları ile reddedilme duyarlılığının; korkulu bağlanma ile sosyal kaygı arasındaki ilişkide ise zedelenmiş otonomi, kopukluk ve yüksek standartlar şema alanları ile reddedilme duyarlılığının aracı rolü olduğu saptanmıştır. Çalışmanın sonuçları Bağlanma Kuramı ve ilgili literatür çerçevesinde tartışılmıştır.

The present study aimed to investigate influence of attachment styles on social anxiety, influence of attachment styles and social anxiety level on early maladaptive schemas and rejection sensitivity, and the mediator role of early maladaptive schema domains and rejection sensitivity in the relationship between attachment and social anxiety after controlling for the effect of depression. The study sample included 557 university students who were attending their undergraduate education during 2014-2015 at Uludag University. The statistical analysis revealed that participants with preoccupied, fearful and dismissive attachment styles experienced more social anxiety than participants with secure attchment style. Participants with preoccupied attachment style have higher scores in Impaired Autonomy and High Standards schema domains, and participants with fearful attachment style have higher scores in Impaired Autonomy and Disengagement schema domains than participants with secure attachment style. Participants with preoccupied and fearful attachment styles experienced more rejection sensitivity than participants with secure attachment style. Participants who have high level of social anxiety have higher scores in Impaired Autonomy, Disengagement, High Standards and Other Directedness schema domains than participants who have low level of social anxiety. Participants who have high level of social anxiety experienced more rejection sensitivity than participants who have moderate and low level of social anxiety. Lastly, Impaired Autonomy, Disengagement, High Standards and Other Directedness schema domains and rejection sensitivity mediated the relationship between preoccupied attachment style and social anxiety. Impaired Autonomy, Disengagement and High Standards schema domains and rejection sensitivity mediated the relationship between fearful attachment style and social anxiety. The results of the current study were discussed in the light of Attachment Theory and relevant literature findings.