Katılımcı yaklaşımla kültürel rota önerisi: Bursa tarihi kentsel peyzajında Hisar örneği

Abstract

Tarihi kentsel peyzaj, somut ve somut olmayan miras değerlerinin, kent üzerinde katmanlar halinde birikmesi ve süreç içerisinde iç içe geçmesi sonucu oluşmuştur. Bu değerlerin onu üreten ve yaşayan toplumlar tarafından gelecek kuşaklara aktarılabilmesi için korunması ve sürdürülebilmesi büyük önem taşımaktadır. Günümüzdeki tarihi kentsel peyzaj koruma çalışmalarında yerel halk karar alma süreçlerine idari yapının izin verdiği ölçüde katılabilmektedir. Ancak kent hakkında alınan kararlar üzerinde söz sahibi olmak her bireyin hakkıdır. Bu bağlamda, tez kapsamında yerel halkın tarihi kentsel peyzajı koruma sürecinde aktif katılımını öngören bir süreç tasarımı geliştirilmeye çalışılmıştır. Tezin alan çalışması için, Bursa ili, Osmangazi ilçesi sınırları içerisinde, traverten bir teras üzerine kurulu, Bithinya, Roma, Bizans, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerindeki tarihsel olayları, gündelik yaşamın izlerini taşıyan pek çok arkeolojik alan, tescilli anıt ve sivil mimari örneğini içinde barındıran, çok katmanlı bir yapıya sahip olan Hisar Bölgesi seçilmiştir. Tez kapsamında, Hisar sakinleri ile gerçekleştirilen odak grup toplantısından elde edilen verilere dayanarak, kentsel mirası korumak ve sürdürebilmek amacıyla, Hisar sakinleri ile birlikte ortak akıl ile belirlenen Hisar Kültür Rotaları oluşturulmuştur. Bu rotaların aracılığıyla kentsel mirasın sosyo-ekonomik kalkınmanın katalizörü olarak kullanılabileceği ve kentsel peyzaj üzerindeki turizm baskısını azaltabileceği düşünülmektedir. Bu bağlamda yerel halkla atölye çalışması yapılarak, iple haritalama yöntemiyle rota kurgusuna katkı koymaları sağlanmıştır. Hisar Kültür Rotası kapsamında üç tema ve bu temalar dahilinde on alternatif rota sistemi geliştirilmiştir. Önerilen kültür rotalarının katkısıyla Bursa tarihi kentsel peyzajındaki Hisar Bölgesi’nin sahip olduğu somut ve somut olmayan miras değerlerinin daha çok tanınması ve değerlerinin anlaşılması beklenmektedir. Böylelikle miras farkındalığı oluşarak, tarihi kentsel peyzajdaki koruma çalışmalarına katkıda bulunulacaktır.

The historical urban landscape has been formed as a result of the accumulation of tangible and intangible heritage values of the city in layers and intertwining with each other in the process. It is of great importance that these values are preserved and maintained so that they can be passed on to future generations by the societies that produce and live it. In today's historical urban landscape protection studies, local people can participate in decision-making processes to the extent allowed by the administrative structure. However, it is the right of every individual to have a say över the decisions made about the city. In this context, within the scope of this thesis, a process design that envisages active participation of local people in the process of preserving the historical urban landscape has been developed. For the case study of the thesis, Hisar Region, in Osmangazi country of Bursa is selected. It is a multi-layered site built on a travertine terrace overlooking the city and contains many archaeological sites, registered monuments and historical civil architecture examples that bear the traces of those times’ daily life, the historical events of the Bithinia, Roman, Byzantine, Ottoman and Turkish Republic periods. Within the scope of the thesis, in order to conserve and sustain the historic urban landscape, Hisar Cultural Routes were determined with a common mind in a participatory process. It is thought that urban heritage could be used as a catalizor for socio-economic development and the tourism pressure on the urban heritage could be reduced via these routes. In this context, a workshop with local people was undertaken to ensure their contribution to the route setup. The string mapping method was used in this workshop. Within the scope of this study, three themes for Hisar Cultural Route and ten alternative route systems within these themes were developed. It is expected that the tangible and intangible heritage values of the Hisar Region in the historical urban landscape of Bursa will be recognized and their values will be understood with the contribution of the proposed cultural routes, thus heritage awareness will be created and it will contribute to the conservation works in the historical urban landscape.