Bursa koşullarında farklı ekim zamanı ve bitki sıklıklarının ayçiçeğinin (helianthus annuus l.) verim, verim unsurları ve kalitesi üzerine etkileri

Abstract

Bu araştırma, Bursa koşullarında ayçiçeğinin verim, verim unsurları ve kalitesi üzerine ekim zamanı, bitki sıklığı ve çeşitlerin etkilerini belirlemek amacıyla 2019 yılı üretim sezonunda yürütülmüştür. Araştırma Tesadüf Bloklarında Bölünen Bölünmüş Parseller Deneme Deseninde üç tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Denemede, ana parsellere ekim zamanları (erken ve geç ekim), alt parsellere üç yağlık hibrit ayçiçeği çeşidi (LG 5582, P64LL62 ve ES Bella) ve altın altı parsellere ise üç ekim sıklığı (70 x 20 cm, 70 x 30 cm ve 70 x 40 cm) yerleştirilmiştir. Çalışmada, bitki boyu, tabla çapı, sap çapı, bin tane ağırlığı, tane verimi, ham yağ oranı ve ham yağ verimi özellikleri incelenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, geç ekime göre erken ekimden daha yüksek bitki boyu, tabla çapı, sap çapı, bin tane ağırlığı, tane verimi, ham yağ oranı ve ham yağ verimi elde edilmiştir. Geç ekimde 308 kg/da olan tane verimi erken ekimde % 20,3’lük bir artışla 371 kg/da’a yükselmiştir. Yağ verimi ise geç ekimde 153 kg/da iken, erken ekimde yaklaşık olarak % 26,6 oranında artarak 193 kg/da’a yükselmiştir. Araştırmada 20 ve 30 cm’lik sıra üzeri mesafelerin 40 cm’lik sıra üzeri mesafeye göre yani, 7143 bitki/da ve 4762 bitki/da bitki yoğunluklarının 3571 bitki/da bitki yoğunluğuna göre tane veriminde % 12,2 ve ham yağ veriminde ise % 13,6 oranında artış sağladığı belirlenmiştir. Sonuç olarak, Bursa ekolojik koşullarında ayçiçeğinden yüksek tane ve yağ verimi elde edebilmek için erken ekimin (Nisan ayı başı) ve 70 x 20 cm ekim sıklığı (7143 bitki/da bitki yoğunluğu) veya 70 x 30 cm ekim sıklığı (4762 bitki/da bitki yoğunluğu) önerilebilir.

This research was conducted in the 2019 production season in order to determine the effects of planting time, plant density and varieties on the yield, yield components and quality of sunflower in Bursa conditions. The research was arranged in a Split-Split-Plot Experimental Design in Randomized Complete Block with three replications. In this trial, planting times (early and late planting) in main plots, three oily sunflower hybrids (LG 5582, P64LL62 and ES Bella) in sub plots and three sowing densities (70 x 20 cm, 70 x 30 cm and 70 x 40 cm) in sub-sub plots were placed. In the study, measurements and observations were made on yield, yield components and quality characteristics such as plant height, head diameter, stem diameter, thousand seed weight, seed yield, crude oil ratio and crude oil yield. According to the results of the research, early planting provided higher plant height, head diameter, stem diameter, thousand seed weight, seed yield, crude oil ratio and crude oil yield compared to late planting. The seed yield, which was 308 kg/da in late planting, increased to 371 kg/da in early sowing with an increase of 20,3 %. While the oil yield was 153 kg/da in late planting, it increased by 26,6 % in early planting to 193 kg/da. In the study, 20 and 30 cm intra row spacings compared to 40 cm intra row spacing, that is, 71430 plant/ha and 47620 plant/ha plant densities compared to 35710 plant/ha provided increase of 12,2 % in grain yield and 13,6 % in crude oil yield. As a result, in order to obtain high grain and oil yield from sunflower, early sowing (beginning of April) and 70 x 20 cm planting distance (71430 plants/ha plant population) or 70 x 30 cm planting distance (47620 plants/ha plant population) should be recommended in Bursa ecological conditions.