Rubia peregrina L. ve Rubia tinctorum L. bitkilerinin morfolojilerinin ve köklerinin boyama özelliklerinin karşılaştırmalı olarak incelenmesi

Abstract

Bu araştırmada, 2009-2012 yılları arasında yapılan arazi çalışmalarıyla Bursa-Uludağ'dan toplanan ve birbirlerine çok yakın özelliklere sahip olan Rubia peregrina L. ile Balıkesir-Paşaköy'den toplanan Rubia tinctorum L.'un morfolojileri ve boyar özellikleri karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Çalışmanın birinci kısmında bu türler ait morfolojik bulgular ayrıntılı olarak verilmiş, türlere ait gözlenen farklılıklar çizimlerle ve fotoğraflarla da belirtilmiştirÇalışmanın ikinci kısmında ise yine karşılaştırmalı olarak Rubia peregrina L. ve Rubia tinctorum L.'a ait toprakaltı kısımlarından (kökler ve sürünücü rizomları) elde edilen ekstraktlarla yünlü kumaşlar, elyaflar ve pamuklu kumaşlar HT laboratuar tipi boya kazanı ile bilimsel boyama işlemi uygulanarak, mordansız ve 4 farklı mordanın (bakırsülfat, demirsülfat, şap, potasyumbikromat) kullanılmasıyla toplam 30 boyama yapılmıştır. İki farklı bitkinin kullanılmasıyla yapılan boyamalardan birbirine yakın renk tonları elde edilmiş ve elde edilen renk tonları subjektif olarak değerlendirilmiştir. Boyanan kumaşların yıkamaya, sürtünmeye ve ışığa karşı renk haslıkları yapılmıştır. Ayrıca, objektif bir değerlendirme yapabilmek için CIE L*a*b* renk uzay sistemi kullanılarak boyalı kumaşların L*a*b* değerleri ölçülmüştür.

In this study, Rubia peregrina L.' morphology which is collected from Bursa-The Ulu Mountain and Rubia tinctorum L.'s morphology which is collected from Balikesir-Pasa Village that have very close features to each other have been examined in comparison via the land studies which are done between the years 2009-2012.In the first part of the study, morphological findings of these species are provided in detail, the observed differences of species are stated with the drawings and photographs.In the second part of the study, a total of 30 painting have been done on wool fabrics, cotton fabrics, fibers with the extracts obtained from Rubia peregrina L. and Rubia tinctorum L.?s underground parts (roots and creeping rhizomes) in comparison, via applying scientific dyeing process with a laboratory-type paint tank, by using 4 different mordants (copper sulfate, copperas, alum, potasium bicromate ) and without mordant. The color tones close to each other have been obtained from the dyeings done via using two different plants and the obtained color tones have been evaluated subjectively. Color fastness of the dyed fabrics have been done against washing, light and friction. Also, dyed fabrics' L * a * b * values have been measured to make an objective assessment via using the CIE L * a * b * color space system.