İn vivo dihaploid tekniği kullanılarak elde edilen mısır (Zea mays L.) hatlarının line tester analizi ile kombinasyon yeteneği ve melez performanslarının belirlenmesi

Abstract

Araştırma, 2014 ve 2015 yıllarında Bursa, Manisa ve Sakarya lokasyonlarında in vivo katlanmış hat tekniği ile elde edilmiş dört adet mısır hattı (line) ve üç adet kendilenmiş mısır hattı (tester) kullanılarak line x tester modeline uygun olarak elde edilen melezler, ebeveynler ve standart çeşitler ile üç tekerrürlü tesadüf blokları deneme desenine uygun olarak yürütülmüştür. Çiçeklenme gün sayısı, bitki boyu, koçan yüksekliği, verim ve verimi doğrudan etkileyen 1000 tane ağırlığı, koçan uzunluğu, koçan çapı, koçanda sıra sayısı, sırada tane sayısı gibi özellikler için ebeveynlerin genetik yapısının araştırılması, genel uyum yeteneği ve özel uyum yeteneği varyans ve etkilerinin belirlenmesi, heterosis ve heterobeltiosis değerlerini belirleyerek uygun anaç ve ümit var kombinasyonlar belirlenmeye çalışılmıştır. Elde edilen bulgulara göre, genel olarak incelenen özelliklerin koçan çapı hariç eklemeli olmayan genlerin etkisinin hakim olduğudur. Katlanmış hat tekniği ile elde edilen test melezleri standart çeşitlerin verimin altında değer vermiştir. Lokasyonlar ortalaması olarak en yüksek tane verimini 1574,1 kg/da ile KH2 x T2 melezi vermiştir. Çiçeklenme gün sayısında tüm melezler olumsuz yönde heterosis göstermiştir. Diğer yandan verimi doğrudan etkileyen koçanda sıra sayısı, sırada tane sayısı, koçan çapı, 1000 tane ağırlığı gibi özelliklerin birçoğunda KH2 ebeveyninin en yüksek genel uyum yeteneği etkisi göstermesi, bu katlanmış hattın özellikle verimli melezlerin elde edilmesinde kullanılabileceği sonucuna varılmıştır.

Line x tester analysis of maize hybrids using four lines which were developed by in-vivo double haploid technique and three inbred lines (tester) with the parents and check cultivars were tested in a complete randomized block design with three replications at Bursa, Manisa and Sakarya locations in 2014 and 2015 growing seasons. The main aims of this study is to estimate general (GCA) and spesific combining ability (SCA), heterosis and heterobeltiosis values in order to determine the most suitable parents and promising hybrid combinations for number of flowering days, plant height, first ear height and other yield response parameters such as 1000 kernels weight, ear length, ear diameter, row numbers per ear, and kernel numbers per row. According to results from this study, all the measured traits were under the non additive gene action with the exception of ear diameter. Test hybrids which were produced from double haploid technique resulted in lower grain yielding than check cultivars. The highest grain yield (1574,1 kg/ha) was obtained from KH2 x T2 hybrid in average of the test locations. In all hybrids, number of flowering days showed a negative heterosis. On the other hand, parent of KH2 showed the highest general combining ability in most of yield response parameters, such as row numbers per ear, kernel numbers per row, ear diameter, and 1000 kernels weight, indicating that line may be used in producing high yielding maize hybrids.